Οι μεγαλοπρεπείς χαρακτηρισμοί εκ μέρους της προεδρεύουσας χώρας, Βραζιλίας, για μία «σύνοδο της πράξης και της αλήθειας» και το βήμα που δήθεν θα δινόταν στους αυτόχθονες πληθυσμούς του πολυπαθούς Αμαζονίου αλλά και άλλων περιοχών-κλειδιά για την αντιμετώπιση του προβλήματος κατάφεραν να «φουσκώσουν» τον ενθουσιασμό γύρω από το COP30. Ωστόσο, η πραγματικότητα ήρθε να προσγειώσει βίαια κάθε ελπίδα. Το τελικό κείμενο, το οποίο στο όνομα μιας οικουμενικής συμφωνίας δεν αναφέρει τίποτα για τα ορυκτά καύσιμα, το γεωπολιτικό παιχνίδι που διεξήχθη στην σύνοδο, καθώς και η απόλυτη συμμόρφωση στους νόμους της καπιταλιστικής αγοράς καθιστούν το COP30 μάλλον μία πλήρη αποτυχία και το μέλλον της ετήσιας συνόδου σχετικά αβέβαιο.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως κατά την διάρκεια των εργασιών παρουσιάστηκαν τρεις διαφορετικοί οδικοί χάρτες εκ των οποίων μόλις ο ένας κατάφερε να διεισδύσει στην τελική διακήρυξη. Ο πρώτος αφορούσε την πορεία προς την εξάλειψη ορυκτών καυσίμων και παρουσιάστηκε από μία ομάδα 90 σχεδόν χωρών. Σημειωτέων πως το σχέδιο δεν περιέγραφε κάποια συγκεκριμένα βήματα, αλλά περισσότερο τα «βήματα προς τα βήματα». Ακόμα και αυτό το μινιμαλιστικό κείμενο δεν στηρίχθηκε από τα μεγάλα ονόματα στην παραγωγή ορυκτών καυσίμων, όπως η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία, ούτε από χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία. Αξίζει, βέβαια, να αναρωτηθεί κανείς, πόσο σοβαρά το πήραν οι 90 χώρες που το κατέθεσαν, καθώς ανάμεσα τους βρίσκεται και η Ελλάδα, που τις ίδιες μέρες υπέγραφε τη δημιουργία του κάθετου αγωγού και εξορύξεις στο Ιόνιο. Αντίστοιχη μοίρα είχε και το σχέδιο βημάτων για την προστασία των δασών από την αποψίλωση, το οποίο επίσης κατατέθηκε από δεκάδες χώρες και απορρίφθηκε από μία μικρή ομάδα ισχυρών κρατών. Έτσι τελικά, στα πιο «καυτά» ζητήματα τα μεγάλα κέντρα του καπιταλισμού της Ανατολής και του Νότου άσκησαν άτυπα βέτο. Συνυπολογίζοντας την απουσία των ΗΠΑ είναι φανερό, πως η κλιματική καταστροφή δεν συγκινεί κανέναν κεφαλαιοκράτη. Αντιθέτως, όταν υπάρχει περίπτωση μείωσης των κερδών, εξαφανίζεται όποια σκέψη για προστασία της φύσης.
Ο οδικός χάρτης που βρήκε θέση στο τελικό κείμενο είναι ίσως ο πιο αμφίσημος εκ των τριών και αφορά την κλιματική χρηματοδότηση. Το εν λόγω μέσο είναι ένας μηχανισμός των Ηνωμένων Εθνών, ώστε να χρηματοδοτούνται έργα αντιμετώπισης και πρόληψης της κλιματικής αλλαγής στις φτωχότερες χώρες και κάθε χρόνο ορίζεται ένας οικονομικός στόχος. Φέτος τέθηκε ο στόχος των 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων ανά έτος, ενώ πολύ θολά θίχτηκε η ανάγκη για 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια ανά έτος σε βάθος δεκαετίας. Τα ποσά φαντάζουν επαρκή, αλλά πρόσφατη έκθεση της Πρωτοβουλίας για Κλιματική Πολιτική (Climate Policy Initiative) σχετικά με την Κλιματική Χρηματοδότηση τοποθετεί το προβλεπόμενο ετήσιο κόστος για τον στόχο των 1,5οC στην τάξη των εφτά τρισεκατομμυρίων δολαρίων για το παραπάνω χρονικό διάστημα. Επίσης, η διακήρυξη του Μπελέμ δίνει πρωτοφανή έμφαση στην ανάγκη έργων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή έναντι έργων πρόληψης που μονοπωλούσαν το επενδυτικό τοπίο. Το κεφάλαιο, λοιπόν, συνεχίζει την ανάπτυξη του στο όνομα της προστασίας της Φύσης με μία στροφή, ωστόσο, περισσότερο στην προσαρμογή στην νέα πραγματικότητα των συστηματικών πλημμυρών, πυρκαγιών, απώλειας βιοποικιλότητας και καύσωνα.
Το COP30 εγείρει πολλά ερωτήματα. Βασικό είναι αν τελικά υπάρχει νόημα σε μία σύνοδο μεταξύ χωρών που διαφωνούν ακόμα και στο αν το πρόβλημα είναι υπαρκτό ή όχι. Οι διακηρύξεις μπορεί να αποτελούν μία αστική γεωπολιτική καρικατούρα αλλά οι λαοί του κόσμου βιώνουν κάθε μέρα την έκταση του προβλήματος. Είναι, λοιπόν, ζωτικής σημασίας να αναδειχθεί το ταξικό πρόσημο της κλιματικής κρίσης. Οποιαδήποτε κίνηση δεν βάζει το περιβάλλον και τον άνθρωπο πάνω από την κερδοφορία των «από πάνω», οποιαδήποτε πολιτική δεν βάζει το κεφάλαιο να πληρώσει την κρίση που δημιούργησε τελικά αναπαράγει ένα μοτίβο επιδείνωσης του προβλήματος και συνόδων καταδικασμένων σε αοριστίες και μερικότητες.
Κωστής Ζαχαρόπουλος για την εφημερίδα Πριν, φύλλο 29-30 Νοεμβρίου 2025.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου