 |
| Ορέστης Ηλίας |
Ένα «νέο» παγκόσμιο κίνημα ενάντια στην καταστροφή του περιβάλλοντος βρίσκεται σε εξέλιξη τους τελευταίους μήνες, το μέγεθος του οποίου έφτασε το 1,5 εκατομμύριο διαδηλωτές, την Παρασκευή 15 Μάρτη, μετά από διεθνές κάλεσμα «μαθητικής απεργίας».
Με συνθήματα όπως «αλλάξτε το σύστημα, όχι το κλίμα» και «σώστε τον πλανήτη, δεν έχουμε άλλο σπίτι», αυτό το κίνημα έφτασε σε τόσο τεράστια κλίμακα που κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει ότι εκατομμύρια μαθητές έκαναν ταυτόχρονη αποχή από τα σχολεία και πλημμύρισαν τους δρόμους σε 125 χώρες, σε κάθε ήπειρο, για να διαμαρτυρηθούν και να απαιτήσουν επείγουσα δράση για την κλιματική αλλαγή.
Ενδεικτικά στην Ιταλία συμμετείχαν 500.000 διαδηλωτές, 300.000 στη Γερμανία, 150.000 στην Αυστραλία, 50.000 στη Βρετανία, 40.000 στο Παρίσι.
Στα μέσα του Απριλίου, την ώρα που γράφεται αυτό το κείμενο, οι διαδηλώσεις του XR (Extinction Rebellion – Εξέγερση λόγω Αφανισμού) παίρνουν όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις, μέσα και πέρα από το Λονδίνο.
Μεγάλο μέρος του θυμού στοχεύει τις ελίτ που βρίσκονται στην κορυφή της κοινωνίας και που έχουν την κύρια ευθύνη για την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Παρόλο που δεν έχουν όλοι οι νέοι μια σαφή ιδέα για το πως λειτουργεί ο καπιταλισμός, υπάρχει μια γενική αναγνώριση ότι κάτι πάει πολύ λάθος με τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος λειτουργεί και η αλλαγή πρέπει να είναι θεμελιώδης.
Το κίνημα για το περιβάλλον δεν είναι καινούριο, έχει τις ρίζες του στο αντιπολεμικό κίνημα ενάντια στα πυρηνικά (1960), στην εποχή του Μάη του 1968, αλλά και στο κίνημα κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, στο Σιάτλ το 1999 και στα χρόνια που ακολούθησαν της νέας οικονομικής κρίσης. Αυτό το κίνημα τροφοδοτεί το σημερινό με εμπειρίες. Τον Οκτώβριο του 2014, πάνω από 300.000 πλημμύρισαν τη Νέα Υόρκη σε μια από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις κατά της κλιματικής αλλαγής, εκεί όπου γεννήθηκε το κίνημα «Occupy Wall Street».
Η πρόσφατη μαζική έκρηξη των μαθητών και της νεολαίας διεθνώς δεν έπεσε από τον ουρανό. Είναι η συνέχεια των αγώνων των προηγούμενων εποχών αλλά και οι συσσωρευμένες εμπειρίες μέσα από μια σειρά μάχες που έχουν δώσει τα τελευταία χρόνια ενάντια στην ανεργία και την ανασφάλεια που γέννησαν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές, ενάντια στο ρατσισμό, το σεξισμό και τη συνολικότερη καταπίεση του συστήματος.
Ταυτόχρονα, αυτό το νέο μαζικό κίνημα, έρχεται να επιβεβαιώσει τις αναζητήσεις των «από τα κάτω» για το ποια είναι η εναλλακτική σε ένα σύστημα που στον βωμό του κέρδους δεν έχει κανένα όριο προς την καταστροφή.
Χάος
Ο αντίκτυπος του χάους της κλιματικής αλλαγής σε όλο τον κόσμο τονίζεται διαρκώς στις εκθέσεις του ΟΗΕ. "Δεν υπάρχει πλέον χρόνος για καθυστέρηση", δήλωσε πρόσφατα ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.
Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε από επιστήμονες της Διεθνούς Ομάδας για την αλλαγή του κλίματος, τον Οκτώβριο του 2018, κατέστησε σαφή τη δράση που απαιτείται ώστε η άνοδος της θερμοκρασίας να μην ξεπεράσει τον 1,5 °C. Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα πρέπει να μειωθούν κατά 45% έως το 2030. Ο μηχανισμός που έχει ονομαστεί “φαινόμενο του θερμοκηπίου” είναι γνωστός από παλιότερα.
Τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα αυξάνονται δραματικά, αυτό παγιδεύει θερμότητα στην ατμόσφαιρα και η στάθμη της θάλασσας αυξάνεται πλέον με ταχύτερο ρυθμό. Η άνοδος της θερμοκρασίας των ωκεανών σπάει ρεκόρ και αυτός ο παράγοντας οδηγεί στο λιώσιμο των πάγων στους πόλους της γης. Αυτό σημαίνει ότι σε πολλές παράκτιες περιοχές – οι περισσότερες στις φτωχότερες χώρες – θα πλημμυρίσουν οι πόλεις και θα αναγκαστούν να μεταναστεύσουν εκατομμύρια άνθρωποι.
Λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας, οι καταστροφικοί κυκλώνες αρχίζουν να γίνονται ένα όλο και πιο συχνό φαινόμενο, όχι μόνο στα νοτιοανατολικά των ΗΠΑ που αφήνουν πίσω τους καταστραμένα σπίτια και άστεγους αλλά και σε άλλες περιοχές όπως είδαμε πρόσφατα στη Μοζαμβίκη, τη Ζιμπάμπουε και το Μαλάουι, όπου πέθαναν χιλιάδες και εκτοπίστηκαν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι. Για τους λαούς της Αφρικής, η περιβαλλοντική κρίση μηδενίζει τις ελπίδες για ένα καλύτερο μέλλον.
Η κλιματική αλλαγή είναι πλέον μία από τις μεγαλύτερες αιτίες μετανάστευσης, πλάι στους πολέμους και την οικονομική κρίση. Οι εκτιμήσεις λένε ότι μέχρι το 2050 θα έχουν οδηγηθεί σε αναγκαστική μετανάστευση 500 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη. Στο Μπαγκλαντές, και όχι μόνο, είναι ήδη πραγματικότητα.
Οι καταστροφείς
Όσο κι αν υπάρχει ανθρώπινο κόστος σε έναν περιβαλλοντικά μεταβαλλόμενο κόσμο κι όσο και αν οι διεθνείς οργανισμοί τονίζουν τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής, οι καπιταλιστές έχουν τα μάτια τους ερμητικά κλειστά.
Οι καπιταλιστές παίρνουν τις αποφάσεις για το τι θα παραχθεί, με ποιο τρόπο και με ποιες προτεραιότητες. Πρέπει να συσσωρεύουν για να νικήσουν στον ανταγωνισμό και μάλιστα να συσσωρεύουν πιο γρήγορα και πιο «οικονομικά» από τους ανταγωνιστές τους. Αυτό σημαίνει μια συνεχή πίεση για περισσότερη εκμετάλλευση των εργατών/τριών αλλά και μια διαρκή κλιμάκωση της σπατάλης πόρων και ενέργειας. Για παράδειγμα, η χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας υποτάσσεται στις σκοπιμότητες των τεράστιων επενδύσεων που έχουν γίνει στα ορυκτά καύσιμα (άνθρακας, πετρέλαιο) και άλλους τρόπους που εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου αντί για πιο οικολογικές λύσεις.
Ο σκοπός της παραγωγής στον καπιταλισμό δεν είναι ούτε οι ανάγκες της πλειοψηφίας της κοινωνίας ούτε η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Είναι το κυνήγι του κέρδους.
Η ιστορία του καπιταλισμού είναι γεμάτη από περιβαλλοντικά εγκλήματα. Από την εξάντληση του εδάφους λόγω της εντατικής εμπορικής γεωργίας μέχρι τα «νέφη» που δηλητηρίαζαν (και δηλητηριάζουν ακόμη και σήμερα) την ατμόσφαιρα στις πόλεις, και από τα χυμένα πετρέλαια στους ωκεανούς μέχρι την ισοπέδωση του Αμαζόνιου, ο καπιταλισμός πάντα κατέστρεφε το περιβάλλον στο κυνήγι του κέρδους. Όμως, αυτή η σχέση απειλεί σήμερα να διαβεί ένα κατώφλι χωρίς επιστροφή.
Όλοι αυτοί που προσπαθούν να μας πείσουν πως ευθυνόμαστε εμείς, ο καθένας απλός άνθρωπος ατομικά, για την κλιματική αλλαγή, είναι οι ίδιοι που καλύπτουν τους πραγματικούς υπεύθυνους γιατί προτιμούν να βάζουν τα κέρδη των πολυεθνικών πάνω από τις ανθρώπινες ζωές και τον πλανήτη.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ο Τραμπ που δεν αναγνωρίζει καν την κλιματική αλλαγή γιατί δεν θέλει να συγκρουστεί με τα συμφέροντα των μεγάλων βιομηχανιών των ΗΠΑ. Προτιμάει να συγκρούεται με τους μετανάστες, τους πρόσφυγες, τους μαθητές, τις γυναίκες. Αντίστοιχα, οι ηγέτες όλων των κρατών, παρά τη Συμφωνία μετά την Σύνοδο για το κλίμα στο Παρίσι, έχουν κάνει ελάχιστα εώς τίποτα για να τηρήσουν τις προδιαγραφές για τη μείωση των ρύπων.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, όπου οι κυβερνήσεις κάνουν τα στραβά μάτια, οι «από τα κάτω» σε όλο τον κόσμο εμπνέονται από τις πρόσφατες κινητοποιήσεις της νεολαίας για το φυσικό περιβάλλον. Αλλά ποια είναι τα επόμενα βήματα; Απέναντι σε όλα αυτά υπάρχει εναλλακτική;
Το εργατικό κίνημα
Το κίνημα για την σωτηρία του φυσικού περιβάλλοντος ήταν πάντα ένα τεράστιο κίνημα, με ανόδους και κάμψεις, που ευαισθητοποιούσε εκατομμύρια ανθρώπους αλλά σκόνταφτε πάντα σε ένα διπλό αδιέξοδο στρατηγικής.
 |
| Μαθητές στην Αθήνα συντονίστηκαν με τη διεθνή “Σχολική απεργία” για το κλίμα |
Το δεύτερο αδιέξοδο έχει να κάνει με τα όρια του “θεσμικού” δρόμου: Ότι κοινοβουλευτικά μπορεί να υπάρξουν λύσεις μέσω μιας διοίκησης Πρασίνων σε υπουργεία ή μιας αριστερής κυβέρνησης που θα διαχειριστεί τον καπιταλισμό και θα τον κάνει πιο ανθρώπινο. Δυστυχώς, έχουμε δει Πράσινους υπουργούς στη Γερμανία να συμμετέχουν σε κυβερνήσεις που προχώρησαν σε βομβαρδισμούς στην πρώην Γιουγκοσλαβία, ακόμα και σε οικολογικά εγκλήματα με βόμβες από απεμπλουτισμένο ουράνιο.
Οι συμβιβασμοί και οι κωλοτούμπες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ έχουν αποδείξει ότι ο καπιταλισμός δεν γίνεται πιο ανθρώπινος αλλά και η προσπάθεια διαχείρισής του μπορεί να οδηγήσει σε χειροτέρευση για την ζωή της εργατικής τάξης, όχι μόνο σε επίπεδο λιτότητας και δικαιωμάτων αλλά και στο κομμάτι του περιβάλλοντος.
Η ρεφορμιστική αριστερά, πιστή στους σχεδιασμούς της άρχουσας τάξης για μεγαλύτερο ενεργειακό και γεωστρατηγικό ρόλο, προχωράει σε μια σειρά συμφωνίες για εξορύξεις υδρογονανθράκων στην ανατολική Μεσόγειο, στην ΑΟΖ της Κύπρου, γύρω από την Κρήτη, σε όλη την έκταση του Ιόνιου και την Ήπειρο. Οι συμφωνίες για τις εξορύξεις γίνονται μεταξύ κολοσσών όπως η Exxon Mobil, η Total, η Repsol από κοινού με τα ιδιωτικοποιημένα ΕΛΠΕ.
Το ίδιο ισχύει και για τους αγωγούς στην βόρεια Ελλάδα όπου η ιδιωτικοποιημένη ΔΕΣΦΑ μαζί με την WIH γίνονται βασικοί πάροχοι φυσικού αερίου στη Βόρεια Μακεδονία αλλά και τη Βουλγαρία. Αυτά φέρνουν οι business της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Η προώθηση των ιμπεριαλιστικών βλέψεων της ελληνικής άρχουσας τάξης από τη μία γεννά κούρσα εξοπλισμών για την ‘’άμυνα’’ των ενεργειακών θησαυρών, αφετέρου μεγαλώνει ο κίνδυνος περιβαλλοντικής καταστροφής. Η εμπειρία αλλά και οι επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι εξορυκτικές διαδικασίες σε θαλάσσιες περιοχές αποφέρουν καταστροφικές συνέπειες για τα νερά και τους οργανισμούς που ζουν σ’ αυτά.
Η στρατηγική επιλογή που λέει ότι οι επαναστάτες σοσιαλιστές πιστεύουμε ότι η συνολική απελευθέρωση θα έρθει σε μια κοινωνία που θα βάζει τον άνθρωπο και την φύση πάνω από τα κέρδη, δεν σημαίνει ότι δεν παλεύουμε και για άμεσες νίκες πριν την ολοκληρωτική ανατροπή του καπιταλισμού. Όπως παλεύουμε για να ηττηθεί η ρατσιστική και σεξιστική πολιτική του Τραμπ, του Μπολσονάρο και όλου αυτού του συρφετού, έτσι είναι αναγκαίο να αναπτύξουμε τους αγώνες για να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή στο εδώ και τώρα.
Οι αντιφάσεις που μπορεί να έχει ο κόσμος που βγαίνει μαζικά να παλέψει ενάντια στην καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, δεν πρέπει να μας οδηγεί να απέχουμε από τις κινητοποιήσεις. Η Αριστερά χρειάζεται να στηρίξει αυτή την ορμή δίνοντας την δυνατότητα να προχωρήσει και να ξεφύγει από τα προηγούμενα αδιέξοδα.
Αυτό δεν μπορεί να είναι μια γενική και αφηρημένη επίκληση αλλά μόνο ενεργή δράση και πολιτικές πρωτοβουλίες μέσα στα ίδια τα συνδικάτα και τα σωματεία. Χρειάζεται να γίνει κομμάτι των αντιστάσεων και των διεκδικήσεων του εργατικού κινήματος η πάλη για να σταματήσει η καταστροφή του περιβάλλοντος, για να σταματήσει η κλιματική αλλαγή.
Οι καιρικές συνθήκες μέσα τις οποίες εργάζεται και ζει η εργατική τάξη, μπροστά στον κίνδυνο των ακραίων καιρικών φαινομένων και της ξηρασίας λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας, μετατρέπονται σε ζήτημα ζωής και θανάτου. Το είδαμε τραγικά στη Μάνδρα και στο Μάτι. Αν οι επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι ο χρόνος μπορεί και να έχει περάσει ανεπιστρεπτί, τότε η ανάγκη οργανωμένης παρέμβασης της εργατικής τάξης γίνεται επιτακτική.
Απ’ αυτή την άποψη, οι απεργιακοί αγώνες των εργαζομένων παντού, στους Δήμους, στις υποδομές, στις συγκοινωνίες, ενάντια στα ξεπουλήματα των δημόσιων χώρων πρασίνου, των συγκοινωνιών, τις περικοπές δημοσίων δαπανών είναι προς όφελος όλων.
Οι διεκδικήσεις των συνδικάτων ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις στη ΔΕΗ, την ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ, τα ΕΛΠΕ, τις αστικές συγκοινωνίες, ανοίγουν δρόμους για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και άλλες προτεραιότητες περιορισμού της μόλυνσης, πέρα από το πετρέλαιο που καίει τον πλανήτη. Η πάλη για την επανακρατικοποίηση του ΟΣΕ και άλλων επιχειρήσεων που σωστά στο παρελθόν ονομάζονταν Κοινής Ωφέλειας, λογοδοτεί προς αυτή την κατεύθυνση.
Έτσι, η σύνδεση των αντιστάσεων για την προστασία του περιβάλλοντος με τους αγώνες ενάντια στη λιτότητα, μέσα από την δράση της εργατικής τάξης και των τοπικών κινημάτων, είναι ο δρόμος για να καταφέρουν να μπουν οι κοινωνικές ανάγκες και το περιβάλλον πάνω από τα κέρδη.
Τέτοιοι αγώνες βρίσκονται σε εξέλιξη το τελευταίο διάστημα. Ένα παράδειγμα είναι το κίνημα ενάντια στην μόλυνση και την περιβαλλοντική καταστροφή που θα επιφέρει η καύση σκουπιδιών στα εργοστάσια της ΑΓΕΤ στον Βόλο. Το κίνημα ενάντια στις εξορύξεις στην Ήπειρο. Το κίνημα για την υπεράσπιση του δημόσιου και ελεύθερου χώρου του παλιού αεροδρομίου στο Ελληνικό, κόντρα στα σχέδια για πολυτελή ξενοδοχεία και ουρανοξύστες με καζίνο και άλλα δήθεν αναπτυξιακά έργα. Το κίνημα για τη σωτηρία της παραλίας και των γειτονιών της Πειραϊκής ενάντια στο Master Plan της Cosco που σχεδιάζει επέκταση του λιμανιού για κρουαζιερόπλοια.
Ο κατάλογος των τοπικών κινημάτων, για την υπεράσπιση των τελευταίων ελεύθερων χώρων στις πόλεις που ζει η εργατική τάξη ενάντια στην εκμετάλλευση και την αισχροκέρδεια των καπιταλιστών, είναι μεγάλος και χρειάζεται προοπτική σύγκρουσης με τις επιθέσεις του κεφαλαίου για να μπορέσει η πάλη για την προστασία του περιβάλλοντος να δικαιωθεί.
Σε μια σειρά περιοχές, στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο, έχουν αναπτυχθεί κινήματα και αγώνες για να μην περάσει ο έλεγχος του νερού σε ιδιώτες. Η στήριξη των εργατικών αντιστάσεων μέσα στην ΕΥΔΑΠ είναι η εγγύηση ότι το νερό θα παραμείνει κοινωνικό αγαθό. Το ίδιο ισχύει για τις υπόλοιπες ΔΕΚΟ και τις δημόσιες υπηρεσίες.
Η κατοικία είναι κοινωνικό αγαθό. Σε συνθήκες πετσοκομένων μισθών, συντάξεων και επιδομάτων, ήταν εγκληματική επιλογή η κατάργηση του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας. Αφενός επειδή δεν υπάρχει περιορισμός του Airbnb και άρα εκτίναξη των ενοικίων μέσα στις πόλεις, αφετέρου γιατί ένας δημόσιος οργανισμός κατοικίας θα μπορούσε να εξασφαλίσει σπίτια για όλους τους πλημμυροπαθείς, σεισμοπαθείς, για άστεγους ντόπιους και πρόσφυγες.
Για να μην έχουμε άλλους πνιγμένους από πλημμύρες και καταστροφές σπιτιών, χρειάζονται γενναίες χρηματοδοτήσεις για αντιπλημμυρικά έργα στους Δήμους.
Για να μην ζήσουμε ξανά τον εφιάλτη της πυρκαγιάς στο Μάτι, χρειάζονται λεφτά για προσλήψεις στην πυροσβεστική και δασοφύλακες από τους Δήμους. Καμία επέκταση σχεδίων πόλης προς τα βουνά και τις παραλίες για χάρη των κερδοσκόπων.
Ο αγώνας των κατοίκων στην Κερατέα έφερε στο προσκήνιο την ανάγκη να απομακρυνθούν οι χωματερές (ΧΥΤΑ) από τις οικιστικές ζώνες. Πολύ περισσότερο να βρεθούν φιλικότερες προς το περιβάλλον λύσεις ανακύκλωσης των σκουπιδιών. Παλεύουμε για την κρατικοποίηση των εργοστασίων ανακύκλωσης κάτω από εργατικό έλεγχο για να σταματήσουν να είναι χρυσοπληρωμένες business στα χέρια λίγων επιχειρηματιών.
Η καθαριότητα της πόλης δεν μπορεί να βασίζεται στις ελαστικές σχέσεις εργασίας και να προέρχεται από διαχείριση κονδυλίων ΕΣΠΑ, άσχετης στόχευσης από τις ανάγκες των γειτονιών. Γι’ αυτό είναι αναγκαίες οι προσλήψεις δεκάδων χιλιάδων μόνιμων υπαλλήλων στις υπηρεσίες καθαριότητας του Δήμου. Έτσι σπάει η ανεργία και διασφαλίζονται βιώσιμες πόλεις για τους κατοίκους.
Οι έλληνες εφοπλιστές είναι παγκόσμιοι πρωταθλητές στη μεταφορά του πετρελαίου, είναι πρωταθλητές στη φοροδιαφυγή αλλά και τη μόλυνση των ωκεανών. Δεν ξεχνάμε το ναυάγιο του τάνκερ Αγία Ζώνη ΙΙ που μόλυνε με τόνους μαζούτ τις ακτές της Αττικής τον Σεπτέμβρη του 2017. Διεκδικούμε γενναία φορολογία στους εφοπλιστές ώστε να έχουν λεφτά οι Δήμοι για κοινωνικές δαπάνες. Διεκδικούμε την κρατικοποίηση όλων των συγκοινωνιών, και των θαλάσσιων, για να διασφαλίζουν δωρεάν και οικολογικές μεταφορές για όλους.
Αντί να ξοδεύονται εκατομμύρια για να σωθούν οι τράπεζες, παλεύουμε για να πάνε αυτά τα λεφτά στις κοινωνικές ανάγκες του κόσμου που βιώνει την φρίκη της κλιματικής αλλαγής. Αυτή η στρατηγική είναι αναγκαία για το κίνημα που παλεύει να σώσει τον πλανήτη από την καταστροφή. Με αυτή τη συλλογιστική παρεμβαίνουμε και στις δημοτικές εκλογές για να αναδειχθούν όλα αυτά τα αιτήματα μαζί, να εκφραστούν δυνατότερα οι αγώνες των τοπικών κινημάτων μαζί με τις εργατικές αντιστάσεις.
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Σοσιαλισμός Από τα Κάτω", τεύχος 134
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου