Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας: Περιβαλλοντική καταστροφή ενός σπάνιου υδροβιότοπου

Μιλούν στο "Πριν" κάτοικοι που αγωνίζονται για την προστασία του. Συναυλία ενημέρωσης σήμερα στην πλατεία Δημητρακού

Τις πρώτες μέρες του 2024 σχεδιάζεται να κοπούν 143 δέντρα στο Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας,στο πλαίσιο του έργου διευθέτησης του Ρέματος.

Το έργο, που υλοποιείται με εντολές του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, έχει ήδη ξεκινήσει. Η μέχρι τώρα παρέμβαση στο ρέμα είναι έκτασης περίπου 1 χιλιομέτρου και από τη χλωρίδα έχουν σωθεί μόνο τα δέντρα μετά από παρέμβαση των κατοίκων. Ο αγώνας τους για τα 143 δέντρα που βρίσκονται σε αυτό το ένα χιλιόμετρο και τη συνέχεια αυτού προς τη θάλασσα είναι διαρκείας και δεν σταματά εκεί, καθώς το έργο αφορά συνολικά πολύ μεγαλύτερο μέρος του ρέματος.

Όπως αναφέρει η Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας σε ανοιχτή επιστολή της προς το υπουργείο, τον πρωθυπουργό, την ανάδοχο εταιρεία (Ιντρακάτ), την τοπική αυτοδιοίκηση, συνολικά θα κοπούν πάνω από 2.000 δέντρα (στην κοίτη του ρέματος, στα πρανή και στην παρόχθια ζώνη σε πλάτος 2-3 μέτρων) και αυτός ο «καθαρισμός» θα γίνεται ταυτόχρονα σε μεγάλο μέρος του ρέματος (17 χιλιόμετρα) και με βαρέος τύπου ερπυστριοφόρα οχημάτα, χωρίς την απαραίτητη μελετητική προσέγγιση ή πρωτόκολλο επιτρεπόμενων εργασιών και παρά την προστασία που προβλέπει η νομοθεσία για το ρέμα. Η παρέμβαση αυτή, εξηγεί η Κίνηση, δημιουργεί κίνδυνο κατάρρευσης πρανών, τοπικών πλημμυρικών φαινομένων, μεταφοράς υλικών στην εκβολή του ρέματος και το λιμάνι της Ραφήνας.

Στην επικινδυνότητα του σχεδιαζόμενου έργου συμφωνεί και η Ένωση Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών, η οποία συστήνει περιορισμό του καθαρισμού στα σημεία που απαιτείται (απομάκρυνση των μπάζων κλπ) χωρίς παρέμβαση στα πρανή, χωρίς πλήρη αποψίλωση και με χρήση ήπιων μέσων.

Η εικόνα γίνεται ακόμα χειρότερη αν λάβουμε υπόψη ότι το έργο προβλέπει τη διευθέτηση της κοίτης με τσιμέντο και λιθοπλήρωτα συρματοκιβώτια. Το ρέμα θα μετατραπεί σε έναν «τεχνητό οχετό ομβρίων», προειδοποιεί η Κίνηση, και αυτό σημαίνει πρώτον καταστροφή του οικοσυστήματος και δεύτερον αύξηση του κινδύνου για καταστροφική πλημμύρα. «Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα έργο υποδομών και όχι ένα περιβαλλοντικό έργο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής όπως διατείνεται», διαβάζουμε στο κείμενο της διεθνούς καμπάνιας για τη σωτηρία του ρέματος.

Το ίδιο κείμενο υπογραμμίζει και τη σημασία του ρέματος για την περιοχή αλλά και όλη την Αττική: Το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας (μήκους 25 χιλιομέτρων) στο μεγαλύτερο μέρος του έχει φυσική κοίτη, είναι ένα από τα ελάχιστα φυσικά ρέματα στην Αττική και έχει ιδιαίτερη αξία ως υγρότοπος (χαρακτηρισμένο υδατόρεμα και υγρότοπος  Α’ Προτεραιότητας). Φιλοξενεί πλήθος ειδών πουλιών, 23 από τα οποία είναι προστατευόμενα και ορισμένα απειλούμενα, καθώς είναι σημαντικός σταθμός για τα μεταναστευτικά πουλιά. Ευεργετικό είναι φυσικά και για τους κατοίκους της περιοχής, τους οποίους προστατεύει από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αποτρέποντας για παράδειγμα καταστροφικές πλημμύρες.

Η αξία ενός ποταμιού, ενός ρέματος και της φυσικής του κοίτης έχουν γίνει πια κατανοητά με τον χειρότερο τρόπο. Ήδη στον απόηχο των πλημμυρών στη Θεσσαλία, ακόμα και «οι Ολλανδοί Εμπειρογνώμονες και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), μία από τις δύο δανείστριες Τράπεζες στο έργο διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, τάσσονται υπέρ των λύσεων των βασισμένων στη φύση για τον μετριασμό των πλημμυρών στην Ελλάδα», σημειώνει η Κίνηση στην ανοιχτή της επιστολή.

Συναυλία ενημέρωσης το Σάββατο 6/1 στην πλατεία Δημητρακού

Οι κάτοικοι αντιδρούν μέσω της Κίνησης με έναν πολύμορφο αγώνα. Η διεθνής καμπάνια για τη σωτηρία του Ρέματος (που απευθύνεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, την Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης και τον Έλληνα Πρωθυπουργό δεδομένου ότι το έργο χρηματοδοτείται κατά 83% από ενωσιακούς πόρους) ζητάει τη ματαίωση του έργου διευθέτησης του Ρέματος και τον επανασχεδιασμό του με «Λύσεις βασισμένες στη φύση (NbS)» και έχει συγκεντρώσει περίπου 68.000 υπογραφές και τη στήριξη πλήθους εθνικών και διεθνών περιβαλλοντικών οργανώσεων και οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοτικών και περιφερειακών παρατάξεων και περιβαλλοντικών συλλογικοτήτων.

Παράλληλα οι κάτοικοι οργανώνουν κινητοποιήσεις αλλά έχουν προσφύγει και στη δικαιοσύνη. Η δικηγόρος Παναγιώτα Πετρόγλου μας λέει σχετικά: «Στις 20/12/2023 συζητήθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων πέντε νέων ηλικίας 17-23 ετών από τη Ραφήνα, που ζητούν την αναστολή των εργασιών του έργου διευθέτησης και του φερόμενου “καθαρισμού” και της κοπής 2.000 δέντρων στην κοίτη, τα πρανή και την παρόχθια ζώνη.Πρόκειται για την πρώτη δικαστική προσφυγή από νέους για το περιβάλλον και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα. Πρόσθετη παρέμβαση υπέρ των νέων άσκησαν οχτώ περιβαλλοντικές οργανώσεις και δύο οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η απόφαση αναμένεται το επόμενο διάστημα. Κατά τη γνώμη μας, η τυχόν δημιουργία περιβαλλοντικών τετελεσμένων πριν την έκδοση των εκκρεμών δικαστικών αποφάσεων (η δίκη κατά της οριοθέτησης στο Συμβούλιο της Επικρατείας είναι στις 20/3/2024) θέτει και ζητήματα ευθύνης όσον αφορά τη βιωσιμότητα».

Επόμενος σταθμός η συναυλία του Σαββάτου 6/1 στην οποία μας καλούν μέσω του Πριν οι μουσικοί και φοιτητές Στάθης Μπιρίμπας και Ορφέας Αποστολόπουλος που συμμετέχουν σε αυτή. «Το Σάββατο (ώρα 7 μ.μ.), οργανώνουμε στην πλατεία Δημητρακού στη Ραφήνα, ένα οπτικοακουστικό event/ συναυλία, για ενημέρωση του κόσμου σε σχέση με την καταστροφή του μεγάλου ρέματος, την κοπή 143 δέντρων μόνο στην εκβολή του(!) που θα συμβεί τις επόμενες ημέρες και όλων των άλλων καταστροφικών έργων που απειλούν την περιοχή μας, τη φύση και τους ανθρώπους», τονίζουν.

Εμμανουέλα Τερζοπούλου: «Πιθανότητα καταστροφικής πλημμύρας»

Τον αγώνα των κατοίκων στηρίζει και η δημοτική κίνηση Γη και Ελευθερία. Γι’αυτό μιλάει στο Πριν η Εμμανουέλα Τερζοπούλου, δημοτική σύμβουλος Ραφήνας – Πικερμίου με τη συγκεκριμένη κίνηση.

«Ο αγώνας στο δημοτικό συμβούλιο ξεκινάει για την Γη και Ελευθερία με ενέργειες για την αποτροπή της κοπής 143 δέντρων της εκβολής του Μεγάλου Ρέματος, που πρόκειται να συμβεί τις πρώτες ημέρες του έτους, στα πλαίσια του έργου διευθέτησης, ενός έργου το οποίο, εκτός της τεράστιας περιβαλλοντικής καταστροφής που θα προκαλέσει στην Αττική, θα αυξήσει την πιθανότητα μιας καταστροφικής πλημμύρας, ενώ διατείνεται την αντιπλημμυρική προστασία της Ραφήνας», σημειώνει.

Η Γη και Ελευθερία ζητάει από την δημοτική αρχή να αναλάβει τις ευθύνες της για την «προστασία ενός κοινόχρηστου χώρου πρασίνου, στην καρδιά του υδροβιότοπου και μέσα και στις παρυφές του αστικού ιστού», προσθέτει.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν (05.01.24)