Σύμφωνα με την κυβέρνηση, «βασική επιδίωξη του ΕΧΠ είναι η ανάπτυξη του τουρισμού με όρους βιωσιμότητας, προσαρμοσμένη στις δυνατότητες του τόπου». Στη πραγματικότητα, η «βασική επιδίωξη» είναι να παραχωρηθεί, «και με το νόμο», κάθε εναπομένουσα σπιθαμή ανεκμετάλλευτης γης, ακόμα και στις προστατευόμενες περιοχές, στην κερδοφορία των βαρόνων της «βαριάς βιομηχανίας του τουρισμού» και των κατασκευαστικών εταιριών καταστρέφοντας τις ζωές μας, ό,τι έχει απομείνει από το φυσικό περιβάλλον και κάνοντας τις διακοπές μας ακόμα πιο "άπιαστο όνειρο". Είναι η συνέχεια των προηγουμένων περιβαλλοκτόνων νόμων της ΝΔ.
Οι «δυνατότητες του τόπου» καθορίζονται από το χωρικό επίπεδο αναφοράς που επιλέγεται στο ΕΧΠ και είναι η Δημοτική Ενότητα (ΔΕ).
Από τις 1.034 ΔΕ, οι κορεσμένες περιοχές (κατηγορία Α) είναι μόλις σε 18 (!). Δηλαδή, σχεδόν όλες οιπεριοχές έχουν χαρακτηριστεί «αναπτυσσόμενες», «μη ανεπτυγμένες» και «με δυνατότητες ανάπτυξης». Είναι ενδεικτικό ότι στις Κυκλάδες, στην κατηγορία Α εντάσσεται μόνο η Μύκονος και η Σαντορίνη αλλά όχι η Πάρος, η Αντίπαρος, τα Κουφονήσια. Στην Κεντρική Μακεδονία μόνο η ΔΕ Παραλίας Κατερίνης αλλά όχι η Χαλκιδική. Ενώ στην Πελοπόννησο, η ΔΕ Πύλου ανήκει στις "μη ανεπτυγμένες" περιοχές και παρά την παρουσία του Costa Navarino (!). Το ότι το ΕΧΠ είναι "κομμένο και ραμμένο" για τις μεγάλες εταιρίες ξενοδοχείων αποκαλύπτεται και από το γεγονός ότι ο καθορισμός των κατηγοριών περιοχών γίνεται με τη χρήση των δεικτών «κλίνες/έκταση» και «κλίνες/κάτοικο» αλλά μόνο για τα υπάρχοντα ξενοδοχεία και χωρίς να συνεκτιμηθούν οι κλίνες των ενοικιαζόμενων δωματίων και των «χώρων τουρισμού διαμοιρασμού» (airbnb). Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Τουρισμού (Δεκέμβριος 2023), οι προσφερόμενες κλίνες σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης τον Ιούλιο του 2023 ανήλθαν στις 939.167 σε σύγκριση με τις 885.624 κλίνες των ξενοδοχείων.
Το ΕΧΠ δεν προτείνει καμία αντιμετώπιση για τις «κορεσμένες περιοχές», ενώ για όλες τις υπόλοιπες προωθεί τις τουριστικές επενδύσεις μεγάλης κλίμακας (ξενοδοχεία 4 και 5 αστέρων) που θα χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ και τους λεγόμενους αναπτυξιακούς νόμους,. Δεν θέτει κανέναν περιορισμό στην εκτός σχεδίου δόμηση, εκχωρεί δημόσια γη (προστατευμένες περιοχές, ακατοίκητα νησιά και βραχονησίδες άνω των 300 στρεμμάτων) και δημόσια αγαθά σε ιδιώτες για τουριστική και επιχειρηματική εκμετάλλευση.
Επέκταση
Το ίδιο ισχύει και για την «βιωσιμότητα». Η τσιμεντοποίηση, η αποδάσωση και η απώλεια πρασίνου που θα συνοδεύσουν την επέκταση των τουριστικών υποδομών θα επιδεινώσουν την κλιματική κρίση που οδηγεί στην επιδείνωση της ξηρασίας, της λειψυδρίας και των πλημμυρών.
Στο ΕΧΠ δεν υπάρχει καμία αναφορά στην συντήρηση και στην ανάπτυξη υποδομών στις τουριστικές περιοχές. Ενώ κάθε καλοκαίρι βρίσκονται στο έλεος των πυρκαγιών με τεράστιες ελλείψεις στα μέσα πρόληψης, πυροσβεστών και προσωπικού στα Δασαρχεία, ενώ τα Νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας φυτοζωούν ή κλείνουν από ελλείψεις γιατρών και νοσηλευτών με κόσμο να πεθαίνει, ενώ οι εκπαιδευτικοί κοιμούνται στα αμάξια τους, δενυπάρχει καμία μέριμνα ούτε για προσλήψεις ούτε για να δημιουργηθούν κτιριακές υποδομές για να στεγάσουν γιατρούς και εκπαιδευτικούς που αναζητούν αξιοπρεπείς συνθήκες διαμονής σε προσιτές τιμές.
Οι υποδομές ύδρευσης και αποχέτευσης των ήδη αναπτυγμένων τουριστικά περιοχών έχει ήδη ξεπεραστεί. Το 2030 η ετήσια ζήτηση για πόσιμο νερό αναμένεται να αυξηθεί άνω του 32% σε σύγκριση με το 2021 στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και σχεδόν 16% στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Την ίδια στιγμή, τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν μείωση κατά 20% των βροχοπτώσεωντις επόμενες δεκαετίες. Όταν ο υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Σκυλακάκης, ανακοίνωνε την ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης του νερού αναφέρθηκε στην αντιμετώπιση της λειψυδρίας των νησιών μέσα από έργα αφαλάτωσης που θα αναλάβει ο ιδιωτικός τομέας.
Το νερό στα νησιά, με τη διαδικασία της αφαλάτωσης, θα τιμολογείται και θα διανέμεται από τους ιδιώτες παρόχους αυτών των έργων. Θα είναι ακριβό γιατί η διαδικασία της αφαλάτωσης είναι ακριβή επειδή απαιτεί πολλή ενέργεια (2,3 kW ανά m3), που θα επιβαρύνει και την υπερθέρμανση και άρα και τη λειψυδρία. Δεν θα επαρκεί για τις ανάγκες γιατί οι μόνιμες μονάδες χρειάζονται χρόνο και οι φορητές μονάδες είναι σε έλλειψη λόγω της αυξανόμενης ζήτησης και θα κατευθύνεται, κατά προτεραιότητα, στις μεγάλες τουριστικές μονάδες. Ένα ξενοδοχείο 5 αστέρων χρειάζεται πολύ περισσότερο νερό από ένα ξενοδοχείο 3 αστέρων ή από ενοικιαζόμενα δωμάτια. Επιπλέον, το «περίσσευμα», που ονομάζεται άλμη (για κάθε ένα λίτρο καθαρού νερού που παράγεται μέσω της αφαλάτωσης, παράγεται και ένα λίτρο άλμης), είναι νερό που περιέχει πολύ μεγάλη ποσότητα αλατιού που καταλήγει στη θάλασσα με καταστροφικές επιπτώσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα και οργανισμούς.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (UNWTO), ο αριθμός των διεθνών τουριστών στον κόσμο έχει αυξηθεί από 22 εκατομμύρια το 1950 σε περισσότερα από 1,3 δισεκατομμύρια το 2023. Η τουριστική βιομηχανία είναι η τρίτη μεγαλύτερη βιομηχανία στον κόσμο. Αποτελεί το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ και εκτείνεται σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Στην Ελλάδα, η άμεση συνεισφορά του τουρισμού στην οικονομία, το 2023, ήταν 28,5 δισ. που αντιστοιχεί με το 13,0% του ΑΕΠ. Για να φτάσουμε σε αυτά τα νούμερα, οι φυσικοί χώροι σε όλο τον πλανήτη καταστρέφονται χωρίς όριο ώστε να καταστούν τουριστικά προσβάσιμοι.
Η τάση προς τον περιβαλλοντικό τουρισμό είχε ως αποτέλεσμα οι επισκέπτες στην Ανταρκτική να φτάσουν τους 105.000 σε μόλις τέσσερις μήνες και σε μια πολύ μικρή περιοχή της ηπείρου το 2023. Μεγάλα κρουαζιερόπλοια χωρητικότητας 6.000 τουριστών (που ρυπαίνουν όσο 30.000 οχήματα) εισέρχονται στη λιμνοθάλασσα της Βενετίας. Το "Gentrification" (εξευγενισμός), περιλαμβάνει τη μετατροπή ιστορικών γειτονιών ή πόλεων σε προορισμούς μόνο για τουρίστες με τις αξίες των ακινήτων να εκτοξεύονται.
Τα κέρδη στον τουρισμό δεν έρχονται μόνο από την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος και τον «εξευγενισμό» των αστικών περιοχών αλλά και από την εκμετάλλευση των εργαζόμενων. Σε διεθνές επίπεδο, ο τουριστικός τομέας απασχολεί 330 εκατομμύρια εργαζόμενους, μία στις δέκα θέσεις εργασίας στον κόσμο, και αποτελεί την κύρια πηγή εισοδήματος για σχεδόν 50 χώρες. Στην Ελλάδα, το 2023, δούλεψαν στον τουρισμό 441.400 εργαζόμενοι (στην περίοδο αιχμής). Η εργασία στον τουρισμό είναι συνώνυμη των χαμηλών μισθών, της επισφάλειας,των ατελείωτων ωρών εργασίας χωρίς ρεπό με τους σερβιτόρους-κολυμβητές, τις σακατεμένες καμαριέρες, τις ρατσιστικές επιθέσεις των εργοδοτών απέναντι στους μετανάστες, όπως πρόσφατα στη Σύμη.
Ανάγκες
Την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση της ΝΔ καμαρώνει για τους 32 εκατομμύρια τουρίστες το χρόνο, σχεδόν 1 στους 2 εργαζόμενους, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, δεν μπορεί να πληρώσει ούτε μία βδομάδα διακοπών. Το «επίδομα αδείας» κλείνει τρύπες για βασικές ανάγκες ενώ τα εισιτήρια και η διαμονή είναι απλησίαστα.
Τα λεγόμενα "κοινωνικά προγράμματα τουρισμού" είναι κοροϊδία. Από τις 536.000 αιτήσεις, μόλις 300.000 δικαιούχοι πήραν vouchers κοινωνικού τουρισμού και από αυτούς ένα μεγάλο κομμάτι δεν μπόρεσε να το χρησιμοποιήσει γιατί δεν καλύπτουν το μεταφορικό κόστος και απαιτούν «συμμετοχή». Η κυβέρνηση και τα ΜΜΕ μας λένε ευθαρσώς ότι τα νησιά είναι για τους πλούσιους και οι φτωχοί είτε στο σπίτι (εφεύραν και το όρο «staycation») είτε στα χωριά τους.
Ο τουρισμός δεν είναι πολυτέλεια αλλά δικαίωμα για κάθε εργαζόμενο. Οι άνθρωποι ταξιδεύουν για να ξεφύγουν από το άγχος και την αποξένωση της εργασίας. Δεν είναι γενικά οι «τουρίστες» υπεύθυνοι για τις επιβλαβείς επιπτώσεις του «μαζικού τουρισμού» στις ζωές των ντόπιων και του περιβάλλοντος. Υπεύθυνος είναι ο καπιταλισμός. Ένα σύστημα που στο βωμό του κέρδους εμπορευματοποιεί την ανάγκη των διακοπών και του τουρισμού. Χρειάζεται να παλέψουμε ενάντια σε αυτές τις επιλογές. Χρειάζεται να διεκδικήσουμε το δικαίωμα για «φθηνές διακοπές για όλους» με «όρους βιωσιμότητας, προσαρμοσμένη στις δυνατότητες του τόπου» και αυτό απαιτεί κρατικοποίηση με εργατικό
και κοινωνικό έλεγχο σε όλη την αλυσίδα του τουρισμού. Από τα καράβια μέχρι τα ξενοδοχεία.
Γιώργος Ράγκος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου