Εκδήλωση για τον Ασπροπόταμο, Παρασκευή 9/5 στις 7μμ στο Άλσος Παγκρατίου

Εκδήλωση/Συζήτηση για τον Ασπροπόταμο, για τα ποτάμια και τα βουνά, Παρασκευή 9 Μαΐου στις 19:00 στο Άλσος Παγκρατίου

Πού πέφτει ο Ασπροπόταμος είπαμε;

Τοπολογικά μιλώντας, πέντε προγονικά πεύκα στην αυλή μας και το τροπικό Δάσος του Αμαζονίου έχουν το ίδιο σχήμα. Ιορδάνης Παπαδόπουλος, Στα Δάση, Εκδ. Ίκαρος, 2022.

Θα θέλαμε να πούμε πολλά για τον δροσερό αέρα στα αλπικά λιβάδια, για το κελάρυσμα των ορμητικών νερών και για τη μεγαλόπρεπη σιωπή που πέφτει στο ελατόδασος το σούρουπο. Να μιλήσουμε για καλημερίσματα στη βρύση της πλατείας των χωριών, για απογευματινά κεράσματα στις αυλές, για πανηγύρια κι ανταμώματα. Για τις φορτωμένες κορομηλιές και τις κρανιές και για τα ίχνη της αρκούδας στο μονοπάτι. Αλλά αυτά όλα ίσως τα γνωρίζετε ή τα φαντάζεστε. Ή τα ονειρεύεστε.

Ακούσαμε και διαβάσαμε ιστορίες των ανθρώπων για τις μετακινήσεις με τα κοπάδια στη βλαχόστρατα, για αδίστακτους και καλόκαρδους ληστές, για τη φτώχεια και τα πλούτη, για έρωτες και γεράματα και θανατικά, για τη φυγή και τον ερχομό. Για την καταστροφική επιδρομή των Ναζί, την παρακμή, το πείσμα και την αντοχή.

Έχουμε να πούμε πολλά και για την επαπειλούμενη επέλαση της λεγόμενης «πράσινης» ανάπτυξης. Για την ισοπέδωση που θα φέρουν τα αιολικά εργοστάσια στις βουνοκορφές, για τα χιλιόμετρα νέων δρόμων που θα χρειαστούν –εις βάρος του δάσους– ώστε να φτάσουν εκεί πάνω αυτοί οι μεταλλικοί κολοσσοί, για τα αλλεπάλληλα τσιμεντένια φράγματα και τις ηλεκτρογεννήτριες που σχεδιάζεται να κατακλύσουν τα ποτάμια για το κέρδος.

Αλλά από ποια θέση μιλάμε; Τι δουλειά έχουμε εμείς, κάτοικοι του κέντρου της μητρόπολης να μιλάμε για τα βουνά και τα δάση του Ασπροποτάμου; Τι ξέρουμε γι’ αυτά και τι μας νοιάζει; Τι σας νοιάζει κι εσάς; Δεν έχουμε πιο σοβαρά θέματα ν’ ασχοληθούμε;

Υπάρχει λοιπόν η λογική του τουρίστα. Εντεκάμισι μήνες στο άστυ και φτάνει η στιγμή της πολυαναμενόμενης φυγής. Διαβάσαμε αφιερώματα σε σοβαρά και λαϊφστάιλ έντυπα, φορέσαμε τα ενδεδειγμένα εκδρομικά μας και ξεχυνόμαστε στην αγωνιώδη αναζήτηση της πιο απεριόριστης θέας, της πιο ψαγμένης ταβέρνας, της πιο βυζαντινής εκκλησίας. Να χωρέσουμε, στις δυο-τρεις βδομάδες ή το σαββατοκύριακο της απόδρασης, όση περισσότερη απόλαυση της φύσης γίνεται για να «γεμίσουμε τις μπαταρίες».

Από κοντά κι η λογική της νοσταλγίας για τους χαμένους παραδείσους. Τι αγνή που ήταν άλλοτε η φύση, τι γραφικά τα χωριά! Τι απίθανοι οι νερόμυλοι, τι συγκινητικό το πέτρινο σχολείο που ρημάζει. Ας τα απαθανατίσουμε σε φωτογραφίες, ας τα πάρουμε μαζί μας σαν σουβενίρ, σε βαλίτσες με ροδάκια ή σε ορειβατικά σακίδια.

Εντάξει. Θα συγχωρέσουμε προς ώρας τους εαυτούς μας για τέτοιες στιγμές καθεστωτικού ρομαντισμού ή εναλλακτικής αφέλειας –τουλάχιστον όταν δεν αφήνουν πίσω τους βουνά πλαστικών και άλλων βλαβερών αποτυπωμάτων.

Αλλά τη στιγμή που διαβάζετε αυτές τις γραμμές, καθώς το αστραφτερό χιόνι λιώνει στα στριφογυριστά ρυάκια της Βερλίγκας και γεννάει άλλη μια φορά τον Αχελώο, μια σειρά κρίσιμων γεγονότων ξεδιπλώνεται, περνώντας στα ψιλά των τουριστικών οδηγών:

• Τα κλαδιά των ελάτων μεγαλώνουν κατά λίγα χιλιοστά των χιλιοστών κι ανανεώνουν το δάσος, που με τις ρίζες του συγκρατεί το έδαφος και φροντίζει για τον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα με καθαρό νερό.
• Το ίδιο νερό περίπου 200 χλμ. πιο κάτω ποτίζει τις πορτοκαλιές, τα αμπέλια, τα καλαμπόκια και τις άλλες καλλιέργειες στους κάμπους της Αιτωλοακαρνανίας.
• Το ίδιο επίσης νερό, παρά τα εμπόδια, παρασύρει με τη ροή του όλα εκείνα τα υλικά που μέσα στους αιώνες φτιάχνουν και ξαναφτιάχνουν το δέλτα του ποταμού, διαμορφώνοντας τις ακτές και τις λιμνοθάλασσες, με το αλάτι τους, τα ψάρια τους και τα πουλιά τους.
• Τα ίδια πουλιά που μεταναστεύουν και με τα ταξίδια τους μεταφέρουν σπόρους και θρεπτικά συστατικά σε μεγάλες αποστάσεις, συμβάλλουν στον έλεγχο των πληθυσμών των εντόμων, γίνονται με τη σειρά τους τροφή για άλλα είδη.
• Μια αλληλουχία παραπόταμων, ένας απέραντος πλούτος ειδών και ένας συνδυασμός δοαφορετικών οικοσυστημάτων ευνοούν τη βιοποικιλότητα και την οικολογική ισορροπία και γίνονται πεδίο άνθησης (και) ανθρώπινων κοινοτήτων.

Με δυο λόγια, μπορεί οι χιονισμένες κορφές τους να είναι αθέατες από την πόλη όπου ζούμε, αλλά αν κοιτάξουμε προσεκτικά, θα δούμε τα βουνά του Ασπροπόταμου να συμμετέχουν, αθόρυβα κι όμως εντατικά, στη διαμόρφωση των υλικών προϋποθέσεων της ζωής μας.

Με αυτή την έννοια κατοικούμε στον Ασπροπόταμο, ακόμα κι όταν δεν ζούμε εκεί. Ή αλλιώς, ο Ασπροπόταμος κατοικεί στις πόλεις μας, όπως, με άλλους τρόπους, από άλλες αποστάσεις και σε άλλη κλίμακα, το ίδιο κάνουν τα Άγραφα, ο κόλπος του Αμβρακικού, η λίμνη Υλίκη, τα δάση της Ινδονησίας και μια συστάδα δάσους στο όρος Αιγάλεω.

Το ζούμε αυτό σε μικρογραφία και στο μικρό Άλσος της γειτονιάς μας, που μάθαμε να θεωρούμε «δικό μας». Μας δροσίζει και το φροντίζουμε, μας κοινωνικοποιεί και το μοιραζόμαστε, μας φιλοξενεί και το υπερασπιζόμαστε. Όταν τελειώνει η συνέλευση, η προβολή, το παιχνίδι ή το άραγμα και φεύγουμε, κάτι από αυτό μάς ακολουθεί και γίνεται μέρος όλης της ζωής μας.

Κι έτσι η ανάγκη που έχουμε να σταματήσουμε την αέναη ανάπτυξη της πόλης εις βάρος της φύσης που βρίσκεται «εκεί μακριά» και την αποζητούμε δεν είναι παρά η άλλη πλευρά της επιθυμίας να είμαστε συνένοχοι με τη φύση που εισβάλλει εδώ μέσα στην πόλη, από τα περιαστικά δάση και τα ασκέπαστα ρέματα μέχρι τα μπαλκόνια και τις σχισμές των πεζοδρομίων.

Συνέλευση Άλσους Παγκρατίου