Ήταν 26 Απριλίου 1996 ημέρα Σάββατο και ώρα 01.20. Στον πυρηνικό αντιδραστήρα Νο 4 η νυχτερινή βάρδια έκανε ένα πείραμα, χωρίς όμως να διακόψει τη λειτουργία του. Ο τεράστιος πυρηνικός αντιδραστήρας είχε γεμίσει με 180.000 κιλά ραδιενεργού υλικού, όσο δηλαδή θα περιείχαν χίλιες βόμβες σαν αυτές της Χιροσίμα. Λίγα λεπτά αργότερα και ενώ οι διαδικασίες είχαν ξεφύγει από κάθε έλεγχο, ο πυρηνικός αντιδραστήρας Νο 4 του πυρηνικού εργοστασίου του Τσέρνομπιλ, τινάχτηκε στον αέρα από έκρηξη, η οροφή του κατέρρευσε και ξέσπασε φωτιά σε πολλά σημεία. Διακόσια ραδιενεργά στοιχεία άρχισαν ν' απλώνονται, με τη βοήθεια των ανέμων σ' όλες τις ηπείρους του πλανήτη. Επί δεκαπέντε ολόκληρες μέρες κρατούσε η πυρκαγιά στον πυρηνικό αντιδραστήρα, απελευθερώνοντας ραδιενέργεια στην ατμόσφαιρα. Στις 27 Απριλίου το ραδιενεργό νέφος έπληξε τη Σουηδία, η οποία δέχθηκε στο έδαφός της το 5% της συνολικής ποσότητας ραδιενεργών στοιχείων που διέρρευσαν από τον πυρηνικό αντιδραστήρα. Σήμανε συναγερμός και η Ανθρωπότητα πληροφορήθηκε για τη μεγαλύτερη καταστροφή του εικοστού αιώνα. Στις 28 Απριλίου το ραδιενεργό νέφος έφτασε στην Πολωνία και τη Γερμανία και στις 30 Απριλίου σε περιοχές της Τσεχοσλοβακίας, της Αυστρίας, της Ελβετίας, της Ιταλίας και της Ελλάδας. Στις 2-3 Μαΐου επέστρεψε με τη βοήθεια των ανέμων, στη Γιουγκοσλαβία, την Αλβανία, την Ελλάδα και επεκτάθηκε προς την Τουρκία και τη Μαύρη Θάλασσα. Τελικά έφτασε έως την Ινδία, την Κίνα, την Ιαπωνία, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία. Ολόκληρος ο πλανήτης ένοιωσε την ανάσα της ραδιενέργειας. Η πυρηνική παραφροσύνη σ' όλο της το μεγαλείο.
Η Λευκορωσία δέχθηκε περίπου το 70% της ραδιενέργειας, η οποία εκλύθηκε από τον κατεστραμμένο πυρηνικό αντιδραστήρα. Πεντακόσια τουλάχιστον χωριά και πόλεις της Λευκορωσίας και της Ουκρανίας, επιβαρύνθηκαν με 500.000 έως 14.500.000 Μπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο. Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της πυρηνικής καταστροφής, πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι πριν από την πυρηνική έκρηξη στο Τσέρνομπιλ η ραδιενέργεια στην ίδια περιοχή κυμαινόταν από τα 1.500 έως τα 1.900 Μπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο. Μόνο στη Λευκορωσία για την πραγματική αποκατάσταση των ζημιών θα έπρεπε να διατίθεται ολόκληρος ο κρατικός προϋπολογισμός των επόμενων σαράντα χρόνων, ενώ διατίθεται μόνο το 15% του προϋπολογισμού. Το Πριπγιάτ ήταν μια μεγάλη και όμορφη πόλη της Ουκρανίας, που απείχε μόλις πέντε χιλιόμετρα από το πυρηνικό εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ. Πριν από την καταστροφή «η μουσική γέμιζε τους δρόμους τα Σαββατοκύριακα και οι κάτοικοι ξεχύνονταν με τα πόδια τους στα πάρκα. Σήμερα είναι όλα νεκρά. Οι δείκτες του ρολογιού σταμάτησαν για πάντα εκεί. Από τους πενήντα χιλιάδες κατοίκους της πόλης σήμερα δεν έχει μείνει κανένας. Το Πριπγιάτ μετατράπηκε σιγά-σιγά σε μια πόλη φάντασμα μια βουβή κι απειλητική προειδοποίηση για ολόκληρο τον πλανήτη μας». Έτσι περιγράφει τις εντυπώσεις του ο δημοσιογράφος Αλεξάντερ Μπελιακώφ.
Αυτοί που μολύνθηκαν περισσότερο από τη ραδιενέργεια είναι όσοι πήραν μέρος στην κατασκευή της σαρκοφάγου, για να καλυφθεί ο κατεστραμμένος πυρηνικός αντιδραστήρας, καθώς και στον καθαρισμό του πυρηνικού εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ήταν περίπου εφτακόσιες χιλιάδες άνθρωποι, κυρίως άντρες αλλά και γυναίκες, οι οποίοι παρέμειναν στο πυρηνικό εργοστάσιο περισσότερο από ένα χρόνο. Έσβησαν τις πυρκαγιές, έθαψαν τον πυρηνικό αντιδραστήρα κάτω από τόνους μπετόν και άμμου και κατασκεύασαν με ατσάλι και μόλυβδο τη σαρκοφάγο, καθάρισαν το έδαφος γύρω απ' το εργοστάσιο κι άνοιξαν νέους δρόμους για να μπορούν σήμερα να εργάζονται στο πυρηνικό εργοστάσιο επιστήμονες, υπάλληλοι, πυροσβέστες, μηχανικοί και τεχνίτες ειδικοί στην απολύμανση. Ας σημειωθεί ότι σε απόσταση τριάντα χιλιομέτρων, περιμετρικά του πυρηνικού εργοστασίου, που ονομάστηκε «απαγορευμένη ζώνη», εκκενώθηκαν όλες οι πόλεις και τα χωριά και μετακινήθηκαν αναγκαστικά 140.000 άνθρωποι. Από τους 700.000 που δέχθηκαν υψηλές δόσεις ραδιενέργειας έχουν πεθάνει έως σήμερα 30.000 κι άλλες 150.000 είναι ανάπηροι και ανίκανοι για εργασία. Οι καρκίνοι, οι λευχαιμίες και άλλες ασθένειες τους θέρισαν. Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε όλοι σήμερα, είναι το τι θα γίνει με τη σαρκοφάγο, μέσα στην οποία βρίσκεται ο κατεστραμμένος μεν, αλλά ενεργός πυρηνικός αντιδραστήρας με 170.000 ραδιενεργού υλικού. Ποιος εγγυάται ότι δεν υπάρχουν συχνές διαρροές στην ατμόσφαιρα ή στα υπόγεια ύδατα;
Η πυρηνική καταστροφή ήταν, σύμφωνα με ορισμένους πολιτικούς αναλυτές η αρχή του τέλους της ΕΣΣΔ και του Μιχ, Γκορμπατσώφ, ο οποίος είχε πάρει τα ηνία της εξουσίας ένα χρόνο νωρίτερα (Μάρτιος 1985). Τον Απρίλη του 1986 ετέθη εκτός λειτουργίας, με τραγικό τρόπο για την Ανθρωπότητα, ο πυρηνικός αντιδραστήρας Τσέρνομπιλ Νο 4 και πέντε χρόνια αργότερα, το Νοέμβρη του 1991 ετέθη εκτός νόμου (προεδρεύοντος μάλιστα του Μιχ. Γκορμπατσώφ!) το ΚΚΣΕ. Και το Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου διαλύθηκε η ΕΣΣΔ. Ποιος μπορούσε να το προβλέψει έξι χρόνια νωρίτερα, όταν ο Μιχ. Γκορμπατσώφ εγκαινίαζε τη γκλάσνοστ και την περεστρόικα;
Το καπιταλιστικό-ιμπεριαλιστικό πυρηνικό λόμπι θριαμβολογεί τώρα διότι από τη μία διαδίδει σκόπιμα ότι η χρήση της πυρηνικής ενέργειας είναι η καλύτερη λύση στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και από την άλλη αντιστάθμισε την κατάρρευση του πυρηνικού αντιδραστήρα στο Τσέρνομπιλ με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.
Μερικά αποσπάσματα από το βιβλίο της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς «ΤΣΕΡΝΟΜΠΙΛ ΕΝΑ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ»
Μαρτυρίες
«Κάποτε φτάσαμε στον χώρο του ατυχήματος. Έδωσαν στον καθένα μας μια λευκή μπλούζα, ένα λευκό μπερέ και μια αντιασφυξιογόνο μάσκα. Η αποστολή μας ήταν να καθαρίσουμε το χώρο. Πότε απομακρύναμε τα μπάζα και στη συνέχεια ανασκαλεύαμε το χώμα, και πότε δουλεύαμε στη στέγη του αντιδραστήρα. Χρησιμοποιούσαμε μόνο φτυάρια. Τα ρομπότ που είχαν στη μονάδα και οι μηχανές δεν δούλευαν πια, αλλά εμείς δεν σταματούσαμε λεπτό. Και ήμασταν πολύ περήφανοι για τη δουλειά μας!»
«Μίλησα με επιστήμονες. Ο ένας μου είπε: "Μη σε νοιάζει τίποτα. Ακόμη κι αν το γλύψεις το ελικόπτερο, δε θα πάθεις τίποτα!". Ένας άλλος όμως μου είπε: "Γιατί πετάς, αγόρι μου, χωρίς καμιά προστασία; Γιατί καταστρέφεις τη ζωή σου; Πρέπει να φτιάξετε μολυβένιες ασπίδες προστασίας!"»
«Αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε τι κάναμε τρία χρόνια μετά. Ένας από εμάς αρρώστησε και μετά ένας άλλος. Ο πρώτος πέθανε, ο άλλος τρελάθηκε, ενώ ένας τρίτος αυτοκτόνησε. Τότε τα χρειαστήκαμε. Δε νομίζω όμως πως θα καταλάβουμε τι έγινε στο Τσέρνομπιλ παρά είκοσι-τριάντα χρόνια μετά».
«Όλοι μας είχαμε παρατηρήσει στα χωριά που δουλεύαμε τα καψίματα στα φύλλα των δέντρων -ειδικά στα φύλλα των κερασιών. Όταν μαζεύαμε αγγούρια και ντομάτες από τους κήπους, βλέπαμε πως τα φύλλα τους ήταν γεμάτα μαύρες τρυπίτσες. Δυσανασχετούσαμε βέβαια, αλλά στο τέλος τα τρώγαμε».
«Όταν επέστρεψα στο σπίτι μου πέταξα όλα τα ρούχα που φορούσα στο Τσέρνομπιλ στα σκουπίδια. Κράτησα μόνο το δίκοχο και το χάρισα στο γιο μου. Το ήθελε τόσο πολύ! Το φορούσε μέρα-νύχτα. Δύο χρόνια αργότερα οι γιατροί διέγνωσαν όγκο στον εγκέφαλό του. Μπορείτε να μαντέψετε τα υπόλοιπα. Δε θέλω να μιλήσω άλλο».
«Μ' απόσπασαν στα φορτηγά και μου έδωσαν ένα ανατρεπόμενο. Μετέφερα τσιμέντο. Τότε είμαστε νέοι και ελεύθεροι. Πιστεύαμε πως είμαστε αθάνατοι, πως τίποτε δεν μπορούσε να αγγίξει τη νιότη μας, γι' αυτό και δεν φορούσαμε τις μάσκες μας. Μόνο ένας ηλικιωμένος οδηγός τη φορούσε κι εμείς τον κοροϊδεύαμε. Εμείς δεν καταδεχόμασταν να φορέσουμε τις μάσκες. Ούτε κι αυτοί που έλεγχαν την κυκλοφορία των οχημάτων γύρω από τη μονάδα. Εμείς τουλάχιστον ήμασταν κλεισμένοι στην καμπίνα του οδηγού, ενώ αυτοί... Αυτοί ήταν έξω κι ανέπνεαν όλη τη ραδιενεργό σκόνη οκτώ ώρες την ημέρα. Εμάς, μας έριξαν στον αντιδραστήρα, λες και ήμασταν άμμος κατάσβεσης. Τελικά, το μόνο που έμεινε στην απαγορευμένη ζώνη είναι η γη πίσω από το αγκαθωτό σύρμα... Και οι τάφοι».
Δημοσιεύτηκε στην ομώνυμη έκδοση πολιτικής οικολογίας των Οικολόγων Εναλλακτικών με αριθμό φύλλου 42 (Μάρτιος-Μάιος 2005).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου