Κίνημα αντίστασης στην περιβαλλοντική καταστροφή

Σίδνεϊ, 20 Σεπτέμβρη

Η Λένα Βερδέ παρουσιάζει την ελληνική συμμετοχή στο νέο διεθνές κίνημα.

 Στις 20 και 27 Σεπτέμβρη, επτά εκατομμύρια άνθρωποι ξεσηκώθηκαν σε όλο τον πλανήτη ενάντια στην κλιματική αλλαγή και την καταστροφή του περιβάλλοντος. Τέσσερα εκατομμύρια διαδήλωσαν στις 20 Σεπτέμβρη σε πάνω από 170 χώρες, σε 5.500 περίπου κινητοποιήσεις και δράσεις. Άλλα τρία προστέθηκαν στις 27 Σεπτέμβρη σε δεκάδες ακόμα πόλεις και χώρες.

Οι κινητοποιήσεις διέσχισαν σαν κύμα τον παγκόσμιο χάρτη. Ξεκίνησαν το ξημέρωμα της Παρασκευής 20 Σεπτέμβρη στα νησιά του Ειρηνικού Ωκεανού, πέρασαν μέσω Αυστραλίας και 300.000 χιλιάδων διαδηλωτών στην νοτιοανατολική Ασία, και από εκεί στην Αφρική και την Ευρώπη πριν καταλήξουν στη Νέα Υόρκη και πολλές ακόμα πόλεις των ΗΠΑ. Την ίδια «διαδρομή» ακολούθησαν την Παρασκευή 27 Σεπτέμβρη. Με αφετηρία τη Νέα Ζηλανδία -όπου συμμετείχε το 3,5% του πληθυσμού της χώρας, 170.000 άνθρωποι- έφτασαν μέσω Ιταλίας και ενός εκατομμυρίου διαδηλωτών στη Λατινική Αμερική και τον Καναδά με 500.000 μόνο στο Μόντρεαλ.


Οι μαθητές και οι μαθήτριες, αλλά και οι φοιτητές και οι φοιτήτριες, ήταν οι πρωταγωνιστές των κινητοποιήσεων παντού. Σχολεία και πανεπιστήμια έκλεισαν, δρόμοι καταλήφτηκαν, πλατείες πλημμύρισαν από νεολαία με έναν πρωτοφανή τρόπο και τις δύο μέρες. Κεντρικό ρόλο, όμως, είχαν και οι απεργίες. 

Τριάντα συνδικάτα κήρυξαν για παράδειγμα απεργία στην Αυστραλία στις 20 Σεπτέμβρη, ανάμεσά τους αυτά των εκπαιδευτικών, των νοσηλευτριών και των μαιών. Την ίδια μέρα στη Βρετανία, το TUC (η αντίστοιχη ΓΣΕΕ), μετά από πρόταση στο συνέδριό του που ψηφίστηκε ομόφωνα, κάλεσε στάση εργασίας 30 λεπτών, την οποία οι εργαζόμενοι σε αρκετά σημεία ξεχείλωσαν για να συμμετέχουν στα συλλαλητήρια. Εργαζόμενοι σε δήμους, σχολεία, νοσοκομεία, πανεπιστήμια και άλλους χώρους προχώρησαν σε συγκεντρώσεις, πορείες και άλλες δράσεις στο Λονδίνο όπου διαδήλωσαν 100.000 άνθρωποι αλλά και σε πάρα πολλές άλλες πόλεις της χώρας. Μια βδομάδα μετά, στο Όκλαντ της Νέας Ζηλανδίας, οι εργαζόμενοι στο καζίνο SkyCity, που διεκδικούν καλύτερους μισθούς το Σαββατοκύριακο με κεντρικό αίτημα τη δωρεάν μετακίνηση στα ΜΜΜ για όσους εργάζονται σε “μη κοινωνικές ώρες” κατέβηκαν στην πορεία με πλακάτ “Buses not bosses” (“Λεωφορεία, όχι αφεντικά”). Σε κάθε μικρή ή μεγάλη κινητοποίηση, η εργατική τάξη έδωσε το παρών.

Η σύνδεση της νεολαίας με αυτή τη δύναμη, του οργανωμένου εργατικού κινήματος, ήταν ένα μεγάλο βήμα μπροστά για το κίνημα που παλεύει για τη σωτηρία του πλανήτη και ριζοσπαστικοποιείται έχοντας ως κεντρικό σύνθημα «Αλλάξτε το σύστημα, όχι το κλίμα». Εν μέσω αυτής της παγκόσμιας πολιορκίας συνήλθε η Σύνοδος Κορυφής του ΟΗΕ για το Κλίμα στη Νέα Υόρκη. Η σύγκρουση με τον καπιταλισμό, το σύστημα που για τα κέρδη του σκοτώνει το περιβάλλον και τους ανθρώπους, αναδείχτηκε ξεκάθαρα ως αιχμή των από κάτω σε όλο τον κόσμο.

Οι κινητοποιήσεις στην Ελλάδα

Με διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις, πικετοφορίες και άλλες δράσεις στις 20 Σεπτέμβρη στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τα Γιάννενα, το Βόλο, τα Χανιά, το Ηράκλειο και άλλες πόλεις, το κίνημα στην Ελλάδα έγινε κομμάτι του διεθνούς ξεσηκωμού. Κορμός των κινητοποιήσεων ήταν η νεοσύστατη «Πρωτοβουλία ενάντια στην περιβαλλοντική καταστροφή και την κλιματική αλλαγή» που δημιουργήθηκε στα τέλη Αυγούστου σε μια πλατιά σύσκεψη στην Αθήνα. Εκεί, για πρώτη φορά, μια σειρά περιβαλλοντικές κινήσεις πολιτών ή αγωνιστές και αγωνίστριες που συμμετέχουν σε τέτοιες τοπικές συλλογικότητες βρέθηκαν μαζί για να συντονίσουν τη δράση τους.

Στη διαδικασία πήραν μέρος μέλη της Κίνησης Πολιτών “Όχι λιμάνι στην Πειραϊκή”, της Ευρείας Επιτροπής για τη διάσωση του Ελληνικού, της Κίνησης για την προστασία του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, του αντι-εξορυκτικού κινήματος στην Ήπειρο και άλλες περιοχές, του κινήματος κατά των ΒΑΠΕ στ' Άγραφα, του Περιβαλλοντικού Δικτύου, της Πρωτοβουλίας Αγώνα και Αλληλεγγύης για τη Λευκίμμη ενάντια στον ΧΥΤΑ, της κίνησης Επιμένουμε Πεδίο του Άρεως, της Ρεματτικής, της Πρωτοβουλίας Κατοίκων για το Λιμάνι της Ραφήνας. Η παρουσία όλων, δίπλα σε συνδικαλιστές/συνδικαλίστριες, φοιτητές/

τριες, μαθητές/τριες, μέλη δημοτικών-περιφερειακών σχημάτων και οργανώσεων της Αριστεράς, έκανε τη Δήμητρα Βήνη από την Κίνηση Πολιτών “Όχι λιμάνι στην Πειραϊκή” να εκτιμήσει ότι «αυτή η συνάντηση θα γράψει ιστορία». Μέσα στις επόμενες τρεις βδομάδες, με εκδηλώσεις και παρεμβάσεις της Πρωτοβουλίας σε γειτονιές, εργατικούς χώρους, σχολεία και σχολές, το κάλεσμα για τις 20 Σεπτέμβρη απλώθηκε ακόμα περισσότερο.

Το εργατικό κίνημα βρέθηκε στο κέντρο της απεύθυνσης της Πρωτοβουλίας και της ίδιας της κινητοποίησης. Αποφάσεις στήριξης πήραν το Εργατικό Κέντρο Αθήνας, η Π.Ο. ΕΜΔΥΔΑΣ, η ΠΟΣΠΕΡΤ και πολλά ακόμα συνδικάτα, ενώ Σύλλογοι Νοσοκομείων και Εκπαιδευτικών (Άγιος Σάββας, Γεννηματάς, Γ’ΕΛΜΕ Αθήνας) συμμετείχαν στη διαδήλωση στο Σύνταγμα με τα πανό τους δίπλα σε εργαζόμενους του δήμου Αθήνας και πολλούς άλλους χώρους. Φοιτητικοί σύλλογοι, μαθητικές πρωτοβουλίες, δημοτικά και περιφερειακά σχήματα, φεμινιστικές συλλογικότητες, οργανώσεις της αριστεράς, καθώς και πλήθος κόσμου με αυτοσχέδια πλακάτ και συνθήματα, συμπλήρωσαν την εικόνα. Και μαζί με τις δύο μαζικές μαθητικές κινητοποιήσεις που έγιναν στο Σύνταγμα το πρωί και το μεσημέρι της 20 και 27 Σεπτέμβρη αντίστοιχα, έστειλαν ηχηρό μήνυμα κλιμάκωσης του αγώνα.

Τα αιτήματα της Πρωτοβουλίας συμπύκνωσαν και συνέδεσαν τα μέτωπα πάλης, ενώ ανέδειξαν κρίσιμες πλευρές της μάχης όπως η αντίσταση στις ιδιωτικοποιήσεις. Νερό, ρεύμα, μεταφορές είναι δημόσια αγαθά. Χρειάζεται δημόσιος, κοινωνικός έλεγχος στη διαχείριση των απορριμμάτων και την ανακύκλωση. Αλλά και συνολικά, στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων για προγραμματισμένη ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με κέντρο τις ανάγκες του περιβάλλοντος και των ανθρώπων.

Σύγκρουση με την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας

Είναι το λιγότερο υποκριτικό την ίδια ώρα που ψηφίζει τις εξορύξεις και προχωρά όλες τις επιθέσεις, ο Μητσοτάκης να παρουσιάζεται στον ΟΗΕ ως πολέμιος της κλιματικής αλλαγής και να υπόσχεται συνέδριο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες στις αρχές του 2020. Δεν είναι όμως μόνο η υποκρισία που κάνει επιτακτική την κλιμάκωση της σύγκρουσης μαζί του σε όλα τα μέτωπα. Οι κάτοικοι στ’ Άγραφα, το Βέρμιο και άλλες περιοχές έχουν σίγουρα πολλά πράγματα να πουν για αυτή την οικολογία του Μητσοτάκη. Είναι αυτή που παραδίδει τα βουνά τους σε μεγάλες εταιρίες για βιομηχανικά αιολικά πάρκα με τεράστιες ανεμογεννήτριες που καταστρέφουν το φυσικό περιβάλλον. Στα χέρια των κυβερνήσεων και των αφεντικών, που το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι τα κέρδη τους, οι ΑΠΕ έχουν μετατραπεί σε μία δραστηριότητα που συμβάλει, αντί να αντιστρέφει, στην καταστροφή του περιβάλλοντος.

Στο όνομα αυτής της «πράσινης ανάπτυξης» επιχειρεί ο Μητσοτάκης να ιδιωτικοποιήσει και τη ΔΕΗ. Έφτασε μάλιστα στο σημείο να παρουσιάσει το σχέδιό του για το ξεπούλημά της, υπό τον μανδύα μιας «πράσινης ατζέντας», σε εγκαίνια νέας μονάδας ηλεκτρικής ενέργειας του Μυτιληναίου στη Βοιωτία στις αρχές Οκτώβρη. Εκεί, μέσα σε θερμό κλίμα –«αγαπητέ Βαγγέλη» ήταν ο τρόπος με τον οποίο προσφώνησε τον Ευάγγελο Μυτιληναίο- χαιρέτισε την νέα «επένδυση» ως κομμάτι ενός μεγαλόπνοου προγράμματος απεξάρτησης από τον λιγνίτη. Είναι πρόκληση ο ισχυρισμός ότι η «απολιγνιτοποίηση» της χώρας προς όφελος των εργαζόμενων, της κοινωνίας, του περιβάλλοντος θα γίνει παραδίδοντας τη ΔΕΗ στα χέρια των αρπακτικών της αγοράς που ευθύνονται για την κλιματική αλλαγή.

Το ίδιο ισχύει για όλες τις επιχειρήσεις ενέργειας. Το σύνθημα της διαδήλωσης των κατοίκων στη Δυτική Θεσσαλονίκη στις 20 Οκτώβρη, «Εδώ μυρίζει και ο Λάτσης θησαυρίζει», συμπυκνώνει αυτή την εικόνα. Δεν έχουμε τίποτα να περιμένουμε από την «πράσινη ανάπτυξη» του Μητσοτάκη. Αντίθετα έχουμε μεγάλες μάχες να δώσουμε απέναντι σε όλες τις καταστροφικές επιλογές της κυβέρνησής του. Και μπορούμε να τις κερδίσουμε.

Η κλιμάκωση της αντίστασης

Όπως με όλα τα νομοσχέδια, είναι άλλο πράγμα η ψήφιση αυτών των επιθέσεων στη Βουλή και τα υπουργεία και άλλο η εφαρμογή τους. Για να γίνουν πράξη, πρέπει να περάσουν πάνω από πολύ ισχυρές δυνάμεις. Αν οργανωθούν, συντονιστούν και κλιμακώσουν, μπορούν να τις ανατρέψουν.

Το κίνημα κατά της εξόρυξης χρυσού στη Θράκη έχει μια πολύχρονη και νικηφόρα εμπειρία που είναι παράδειγμα. Έχει πίσω του 20 χρόνια αγώνα και μέχρι σήμερα δεν έχει επιτρέψει στην Ελντοράντο να πατήσει το πόδι της στην περιοχή με καμιά κυβέρνηση. Η Διανομαρχιακή Επιτροπή Ροδόπης-Έβρου, βασική σε όλη αυτή την πορεία, είχε ξεκινήσει από μόλις πέντε έξι άτομα. Μέσα στα επόμενα χρόνια έγινε μια μαζική επιτροπή που, κάθε φορά που τα σχέδια αυτά επανέρχονταν, ξεσήκωνε όλη την τοπική κοινωνία. Γι’ αυτό και τώρα, με την αναφορά και μόνο του Μητσοτάκη στην ομιλία του στη ΔΕΘ ότι ξανανοίγει συνομιλίες με την Ελντοράντο για το θέμα, οι δήμοι Αλεξανδρούπολης και Κομοτηνής, το περιφερειακό συμβούλιο Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, συνδικάτα, φορείς και συλλογικότητες εκφράστηκαν αμέσως και χωρίς δεύτερη σκέψη ενάντια, επικαιροποιώντας προηγούμενες αποφάσεις τους.

Όπως δήλωσε πρόσφατα στην Εργατική Αλληλεγγύη ο Γιώργος Μποτσίδης, ένα από τα παλιότερα μέλη της επιτροπής: «Εδώ και 21 χρόνια δίνουμε μάχες ενάντια σε τέτοιες συμφωνίες και αδειοδοτήσεις για να σώσουμε το περιβάλλον και τη ζωή μας… Μετράμε μεγάλες κινητοποιήσεις, από συλλαλητήρια και αποκλεισμούς δρόμων μέχρι πορείες στα μέρη που βρίσκονταν υπό την απειλή των εξορύξεων, κινητοποιήσεις που πάντα συσπείρωναν σύσσωμες τις τοπικές κοινωνίες, εργαζόμενους, φοιτητές, μαθητές, πολίτες... Έτσι θα συνεχίσουμε ενάντια στην κυβέρνηση Μητσοτάκη αν τολμήσει να προχωρήσει τις συμφωνίες της με την Ελντοράντο. Κινηματικά, στο δρόμο, θα δώσουμε ξανά την απάντησή μας».

Ήδη σε όλες τις περιοχές τα τοπικά κινήματα βρίσκονται σε διαδικασία κλιμάκωσης. Το δείχνουν η μαζική διαδήλωση στην Καρδίτσα στις 12/10 ενάντια στην καταστροφή των Αγράφων που βρήκε συνέχεια σε καταλήψεις μαθητών, οι εκδηλώσεις που οργανώνουν οι Πρωτοβουλίες κατά των Εξορύξεων σε μια σειρά περιοχές, οι μαζικές δράσεις της Επιτροπής Αγώνα Πολιτών Βόλου ενάντια στην ΑΓΕΤ που επίσης πλαισιώνονται από μαθητικές καταλήψεις, οι συντονισμοί και οι πρωτοβουλίες που βρίσκονται σε εξέλιξη στις γειτονιές της Δυτικής Αττικής ενάντια στον ΧΥΤΑ της Φυλής που επίσης ενισχύθηκαν από καταλήψεις μαθητών στα Άνω Λιόσια.

Ωστόσο, ο κρίσιμος παράγοντας, που θα κρίνει την έκβαση της μάχης σε όλα τα μέτωπα, είναι το εργατικό κίνημα. Ο αγώνας ενάντια στο Master Plan της COSCO στον Πειραιά δίνει ήδη δείγματα για το τι σημαίνει τοπικό κίνημα με κέντρο του την εργατική τάξη. Το Συνδικάτο Μετάλλου της περιοχής και το Σωματείο Ναυπηγοξυλουργών προχώρησαν πρόσφατα σε στάσεις εργασίας, απεργίες και συγκεντρώσεις τόσο έξω από τη πύλη της κινεζικής πολυεθνικής στο Ικόνιο όσο και στο ΥΠΕΝ, και μαζί με την Κίνηση Πολιτών “Όχι Λιμάνι στην Πειραϊκή”, φορείς και δήμους της περιοχής κατάφεραν ένα πρώτο πλήγμα στο Master Plan.

Όπως μας γράφει ο Σ. Αλεξόπουλος, από την Κοινοτική κίνηση Πειραιά “Ενεργοί πολίτες Α' Κοινότητας - ΟΧΙ ΛΙΜΑΝΙ ΣΤΗΝ ΠΕΙΡΑΪΚΗ”: «Η κινητοποίηση των κατοίκων της Πειραϊκής ξεκίνησε με τη δημοσιοποίηση του Master Plan στις αρχές του 2018. Κάναμε παρέμβαση σε όλες τις συνεδριάσεις της επιτροπής που εγκρίνει τα έργα (ΕΣΑΛ) και στην τελευταία, κατά την οποία οι ενωμένες δυνάμεις από τους παραλιμένιους Δήμους πετύχαμε την ακύρωση του εμπορικού κέντρου στην Πειραϊκή και των νέων προβλητών για κοντέινερ και αυτοκίνητα στο Κερατσίνι.

Θεωρούμε τις νίκες αυτές προσωρινές. Ωστόσο, η παμπειραϊκή κινητοποίηση των κατοίκων, των εργαζομένων στο λιμάνι και στους Δήμους Κερατσινίου-Δραπετσώνας και Περάματος, που ανάγκασαν την τελευταία ΕΣΑΛ να απορρίψει τις νέες απαιτήσεις της COSCO “μέχρι να ωριμάσουν οι συνθήκες”, μας δείχνει τον δρόμο για τη συνέχιση του αγώνα μας έτσι ώστε να μην ωριμάσουν ποτέ οι συνθήκες για τα νέα έργα, όπως ελπίζουν COSCO και Κυβέρνηση».

«Η αναβολή αυτών των σχεδίων –γιατί για αναβολή μιλάμε- που προήλθε από τις έντονες και μαζικές αντιδράσεις των εργαζόμενων, των σωματείων, των φορέων, των δήμων, δείχνει ότι τα επιχειρηματικά συμφέροντα, όσο ισχυρά και αν είναι, αυτά και οι κυβερνήσεις που τα στηρίζουν, δεν είναι ανίκητα», συμπληρώνει ο Θανάσης Διαβολάκης, δημοτικός σύμβουλος Πειραιά με την “Ανταρσία το Λιμάνι”, «Η εικόνα ότι στον Πειραιά όλα τα έχουν σαρώσει οι Μαρινάκηδες δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Η αριστερά έχει μεγάλη δύναμη στο εργατικό κίνημα του Πειραιά και μπορεί να το ξεσηκώσει. Η “Ανταρσία στο Λιμάνι” αυτή την προσπάθεια κάνει, μέσα στο συμβούλιο να φέρνει τη φωνή του κινήματος και έξω από αυτό να οργανώνει τις αντιστάσεις με την εργατική τάξη στο κέντρο. Για να φτάσουμε σε ένα απεργιακό κίνημα που να σταματήσει την επίθεση αλλά και να πάρει πίσω το λιμάνι».

Σε όλες τις μάχες χρειάζεται να ισχύσει αυτός ο προσανατολισμός. Οι Σύλλογοι των εργαζόμενων στους δήμους, οι Σύλλογοι των εκπαιδευτικών, τα Σωματεία από όλους τους χώρους σε κάθε πόλη και γειτονιά είναι η δύναμη που μπορεί με την απεργιακή της κλιμάκωση να ανατρέψει τις επιθέσεις και να σώσει το περιβάλλον και τη ζωή όλων -με Ενώσεις Γονέων, φοιτητικούς και μαθητικούς συλλόγους, κατοίκους στο πλευρό της. Εμπειρία από τέτοια δράση υπάρχει. Στις περιοχές της Δυτικής Αττικής για παράδειγμα οι εργαζόμενοι στους δήμους, στα σχολεία και άλλους χώρους έχουν πρωτοστατήσει στο παρελθόν στον αγώνα για να κλείσει η χωματερή της Φυλής πλάι και σε συντονισμό με μαθητές, φοιτητές, τοπικές κινήσεις πολιτών. Η ίδια η ΠΟΕ-ΟΤΑ έχει συνεργαστεί με τους Συλλόγους των Εργαζόμενων σε αυτές τις περιοχές για απεργιακές κινητοποιήσεις και για να μπλοκάρει συνεδριάσεις της περιφέρειας και άλλων κρατικών φορέων, σε πολλές περιπτώσεις επιτυχημένα.

Τέτοιες προσπάθειες, που συσπειρώνουν τις τοπικές κοινωνίες βάζοντας σε κίνηση τα οργανωμένα κομμάτια τους, είναι που αναγκάζουν δήμους και περιφέρειες σε μια σειρά περιοχές να παίρνουν αποφάσεις κατά των επιθέσεων –κρίσιμες πολλές φορές για το αν αυτές προχωράνε ή όχι. Έτσι χρειάζεται να κινηθούν οι Πρωτοβουλίες ενάντια στις εξορύξεις από την Ήπειρο μέχρι την Κρήτη, οι κινήσεις πολιτών στο Ελληνικό και το Γουδή, το κίνημα των κατοίκων στ’ Άγραφα ή στο Βόλο ενάντια στην ΑΓΕΤ. Οργανώνοντας την απεργιακή σύγκρουση με τη νέα κυβέρνηση και την καταστροφή που φέρνει.

Μια τέτοια κατεύθυνση θα ανοίξει το δρόμο για να ανατρέψουμε τις νέες επιθέσεις, αλλά και τις προηγούμενες -είναι για παράδειγμα ο τρόπος για να πάρουμε πίσω τον ΟΣΕ, το πιο οικολογικό μέσο μαζικής μεταφοράς, που συρρίκνωσαν και ιδιωτικοποίησαν τα σημαντικότερα κομμάτια του τα προηγούμενα χρόνια. Η αριστερά και ιδιαίτερα η αντικαπιταλιστική χρειάζεται να πρωτοστατήσει στη μάχη της οργάνωσης του εργατικού κινήματος και να δώσει έτσι προσανατολισμό στο κίνημα που έκανε συγκλονιστικά την εμφάνισή του στις 20 και 27 Σεπτέμβρη. 

Δήμοσιεύτηκε στο περιοδικό «Σοσιαλισμός Από τα Κάτω» τεύχος 137