 |
| 14/10, Επιστήμονες διαδηλώνουν στη Βρετανία. |
Σε γνωστή αμερικάνικη κωμική σειρά οι πρωταγωνιστές, μια νευρο-επιστημόνισσσα κι ένας φυσικός, κάνουν μετά από ενδελεχή έρευνα μια σημαντική ανακάλυψη που τους εξασφαλίζει υποψηφιότητα για το νόμπελ φυσικής. Οι δυο πρωταγωνιστές, αστεία στερεότυπα του επιστήμονα, είναι διάνοιες, περνάνε τον χρόνο τους στα εργαστήρια ή λύνοντας μαθηματικές εξισώσεις, δεν έχουν κοινωνική συναίσθηση, βρίσκονται στα όρια του “αυτισμού”. Παράλληλα, μια άλλη ερευνητική ομάδα, τελείως τυχαία, στηριζόμενη στις δημοσιεύσεις των πρωταγωνιστών, αποδεικνύει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, και εμπειρικά την θεωρία, και μπαίνει κι αυτή στην κούρσα του νόμπελ. Η “αντίπαλη” ομάδα αποτελείται από πιο “μιντιακούς” επιστήμονες, που εμφανίζονται σε βραδινά σόου υψηλής τηλεθέασης, και σε αντίθεση με τους πρωταγωνιστές, είναι εύθυμοι και διπλωμάτες. Οι πρωταγωνιστές δυσανασχετούν, γιατί ακόμα και στην δική τους περίπτωση, παρόλο που είναι διάνοιες, η ανακάλυψη είναι αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς και προσωπικών θυσιών, και κινδυνεύουν να χάσουν το νόμπελ λόγω του ότι είναι τα χαρακτηριστικά “φυτά” που δεν ξέρουν πώς να συμπεριφερθούν με την διοίκηση του πανεπιστημίου, τους δημοσιογράφους, τους άλλους νομπελίστες. Κάποια στιγμή, οι πρωταγωνιστές, στα πλαίσια της προσπάθειας της διοίκησης του πανεπιστήμιου να γυαλίσει την εικόνα τους, συναντούνται με τους “αντίπαλους” και τσακώνονται: “Ούτε που ξέρετε τι είναι αυτό που αποδείξατε, είστε απατεώνες!” λέει η πρωταγωνίστρια. “Το καλό στην επιστήμη”, δικαιολογείται ο αντίπαλος, “…είναι ότι ο καθένας μπορεί να έχει την προσωπική του άποψη”.
Η στιχομυθία είναι αστεία, αλλά ακουμπάει κάποιες μεγάλες αλήθειες: (1) Ορισμένα ζητήματα, δεν είναι προσωπικές απόψεις, αλλά φαινόμενα η ισχύς των οποίων δεν επιδέχεται παρερμηνείες. Κανένας δεν έπεσε από τον πέμπτο όροφο μιας πολυκατοικίας για να “καταρρίψει τον μύθο” της βαρύτητας και των αρχών του Νεύτωνα και να αποδείξει ότι ισχύουν τελικά οι φυσικές αρχές της σκοτεινής ύλης. (2) Η επιστημονική πρόοδος είναι άμεσο αποτέλεσμα του έργου των εργαζομένων επιστημόνων, που παίρνει χρόνο, βασίζεται στην συλλογική δουλειά πολλών ανθρώπων, από διαφορετικές γενιές, συχνά παντρεύοντας πολλά διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα. (3) Όσο “ταμένοι” στην έρευνα τους και “φυτά” κι αν είναι οι επιστήμονες, όσο διατιθέμενοι είναι να δουλέψουν βάρβαρες ώρες γιατί το εκάστοτε πείραμα δεν ακολουθεί το οχτάωρο πενθήμερο, ή γιατί ο κώδικας που τρέχει στον υπολογιστή δίνει μετά από ατελείωτες ώρες κι αποτυχημένες προσπάθειες τα επιθυμητά αποτελέσματα τις μικρές πρωινές ώρες, έχουν να διαχειριστούν πολλά θέματα που ξεπερνούν την ουσία της δουλειάς τους: την εκάστοτε διοίκηση και την χρηματοδότηση της έρευνας τους – στο παράδειγμα της ιστορίας τους παρέχει ουσιαστική βοήθεια μόνο λόγω του διόλου ευκαταφρόνητου ποσού και τους κύρους για το ακαδημαϊκό ίδρυμα που ένα τέτοιο βραβείο συνεπάγεται, τις κοινωνικές διαστάσεις κι επιπτώσεις της δουλειάς τους (η νευρο-επιστημόνισσα είναι μόλις η 4η γυναίκα που προτείνεται στα χρονικά για νόμπελ φυσικής κι αντί αυτό να την οπλίσει με δύναμη και χαρά, της ασκεί αφόρητη πίεση, γιατί αισθάνεται ότι αν δεν κερδίσει, θα είναι μια αποτυχία όχι μόνο για την ίδια, αλλά για όλες τις γυναίκες), (4) τον ισχυρό ανταγωνισμό που το καπιταλιστικό σύστημα των “βραβείων” και “άριστων” προωθεί, ενώ ουσιαστικά όλοι θα επωφελούνταν πολύ περισσότερο αν συνεργάζονταν και συνδύαζαν τις γνώσεις, μεθόδους και αποτελέσματά τους. Τα παραπάνω δεν θα μπορούσαν να ίσχυαν παραπάνω στην συζήτηση για την κλιματική αλλαγή.
Η κατάρριψη του αφηγήματος
Ο Πήτερ Κάλμους είναι ένας πολυγραφότατος κλιματικός επιστήμονας και ακτιβιστής για το κλίμα. Όταν μια συναδέλφισσα του προσκλήθηκε από την Shell για μια ημερίδα “κοινωνικής ευαισθητοποίησης για την ενεργειακή μετάβαση” που ο πετρελαϊκός κολοσσός διοργάνωνε, δεν μπόρεσε να παρευρεθεί και πρότεινε τον Κάλμους στην θέση της. Όταν όμως ο Κάλμους κοινοποίησε στους διοργανωτές του συνεδρίου την παρουσίαση που θα έδινε1, 2 συνέβη το εξής παράδοξο: τον ξε-κάλεσαν. Σίγουρα, το να ξε-καλούν έναν ειδήμονα και ακτιβιστή από μια ημερίδα “πράσινου ξεπλύματος” δεν είναι ότι χειρότερο ή δυσκολότερο έχει αντιμετωπίσει στην ακαδημαϊκή και κινηματική του πορεία. Ο λόγος ωστόσο αυτού του ξε-καλέσματος υπογραμμίζει ένα σημαντικό γεγονός: Στην 13η διαφάνεια της παρουσίασης που θα έδινε,1 ο Κάλμους ανέφερε με παραπομπές σε έγγραφα και πηγές της ίδιας της εταιρείας,3 ότι η Shell γνώριζε ήδη πριν το 1988 ότι η καύση ορυκτών καυσίμων συντελεί στην κλιματική αλλαγή και στις αρνητικές τις συνέπειες, εξακολούθησε ωστόσο να επενδύει σε ορυκτά καύσιμα, και άσκησε πίεση ενάντια στις πολιτικές μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, αποτελώντας έναν από τους βασικούς συνδιαμορφωτές του όλου αφηγήματος των αρνητών της. Δηλαδή, όχι απλά ήξεραν ότι η κλιματική αλλαγή συνέβαινε, αλλά επίσης, ότι είναι ανθρωπογενούς προέλευσης, άμεσα συνδεδεμένη με την δραστηριότητά τους, την καύση υδρογονανθράκων, κι όχι ένα “φυσικό φαινόμενο” όπως τόσα χρόνια ισχυρίζονταν.
Στην γνώση της κλιματικής αλλαγής και των μηχανισμών της συνέβαλε σε πολύ μεγάλο βαθμό η δουλειά και προσήλωση χιλιάδων επιστημόνων, όπως ο Κάλμους, την τελευταία 50ετία. Επιστήμονες πολλών ειδικοτήτων, δεν φοράνε πάντα λευκές ρόμπες, εργάζονται σε πολλά διαφορετικά πόστα, από ερευνητικά κέντρα και πανεπιστημιακά ιδρύματα μέχρι δημόσιες υπηρεσίες, πολύ συχνά δουλεύουνε με μπλοκάκια, με συμβάσεις λίγων μηνών, και συχνά βρίσκονται άνεργοι γιατί η χρηματοδότηση του εκάστοτε ερευνητικού προγράμματος τελείωσε. Είναι επίσης κομμάτι του λεγόμενου “brain-drain”, με πολλούς από αυτούς να στελεχώνουνε ερευνητικές ομάδες σε πανεπιστήμια άλλα από τις χώρες καταγωγής τους. Πρέπει να είναι “ευέλικτοι” και να δείχνουν “κινητικότητα” αλλάζοντας δουλειές και έδρα, βάζοντας συχνά στο ρελαντί την προσωπική τους ζωή, για να πιάσουν την δική τους “λευκή φάλαινα”, που δεν είναι άλλη από μια αξιοπρεπή, μόνιμη εργασία στο αντικείμενο τους.
Είναι όμως άμεσο αποτέλεσμα και του έργου αυτών των επιστημόνων που καθιστά πλέον αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι η κλιματική αλλαγή έχει συντελέσει και θα συντελεί και στο μέλλον - αν δεν υπάρξουν άμεσα ριζικές μειώσεις στις εκπομπές αεριών του θερμοκηπίου - μεταξύ άλλων, στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, της συχνότητας και έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων, και στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Αυτά δεν είναι, δυστυχώς, εικόνες από το μέλλον, αλλά περιλαμβάνουν φαινόμενα που ήδη βιώνουμε, η ένταση και συχνότητα των οποίων θα επιδεινωθεί, όπως η ξηρασία κι οι καύσωνες στην Μεσόγειο, οι πυρκαγιές ή οι τροπικές καταιγίδες5 που στοιχίζουν σπίτια και ζωές, από το Μάτι και την Χαλκιδική, μέχρι την Πορτογαλία, και τις δυτικές ΗΠΑ. Ενέχουν επίσης κινδύνους για εκατομμύρια ανθρώπους διεθνώς όσον αφορά την πρόσβαση στο πόσιμο νερό, την παραγωγή ενέργειας, την αγροτική παραγωγή, την καταστροφή ολόκληρων οικοσυστημάτων.5, 6 Τέτοιου είδους κίνδυνοι έχουν με την σειρά τους καταστροφικές συνέπειες για την υγεία και τον επισιτισμό, ιδίως σε περιοχές που ήδη πλήττονται από άλλες καταστροφές, φυσικές ή μη: Στις πιο ευάλωτες περιοχές του πλανήτη στις επιπτώσεις τις κλιματικής αλλαγής βρίσκονται χώρες που μαστίζονται από την φτώχεια, την αποικιοκρατία, τους πολέμους. Είναι επίσης σαφές, ότι οι κίνδυνοι της κλιματικής αλλαγής θα είναι δραματικά μεγαλύτεροι με μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 3 απ’ ότι 1,5 βαθμών κελσίου, υπογραμμίζοντας έτσι την σημασία επίτευξης των στόχων να μην αυξηθεί η θερμοκρασία πάνω από αυτό το όριο.
Δεν αρκεί βέβαια μόνον η κατανόηση του προβλήματος. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται (i) ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής, μέσα από την άμεση μείωση των εκπομπών αεριών του θερμοκηπίου και (ii) η άμεση αντιμετώπιση των καταστροφικών της επιπτώσεων. Και σε αυτά τα μέτωπα συντελείται σπουδαίο επιστημονικό έργο. Σ’ αυτό το πλαίσιο, μια σημαντική εξέλιξη είναι η σύγκλιση ανάμεσα σε διαφορετικά επιστημονικά πεδία: οι θετικές επιστήμες, μπολιάζουν και μπολιάζονται από τις λεγόμενες κοινωνικές-ανθρωπιστικές, και όλες έχουν συμβολή στην συζήτηση. Η συζήτηση σχετικά με τις κοινωνικό-οικονομικές επιπτώσεις, δεν γίνεται πλέον με όρους οικονομίας της αγοράς, μια απλή ανάλυση κόστους-οφέλους, πόσο θα στοιχίσει στην εκάστοτε εθνική οικονομία η κλιματική αλλαγή και αν “συμφέρει οικονομικά” να επενδύσουμε σε μέτρα θωράκισης από τις καταστροφικές της συνέπειες. Ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός επιστημονικών άρθρων, παίρνοντας ξεκάθαρα θέση, υπογραμμίζει ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα πλήξουν πρωτίστως τις φτωχότερες χώρες και τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα7 κι ότι αυτές οι πληθυσμιακές ομάδες πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της δράσης και των σχεδίων αντιμετώπισης των επιπτώσεων. Έχουμε ξεφύγει προ πολλού από μια συζήτηση σχετικά με τα κέρδη ή την χασούρα, και έχουμε περάσει σε μια ουσιαστική κουβέντα για την ενεργειακή μετάβαση, με έννοιες όπως η κοινωνική δικαιοσύνη, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, να είναι κεντρικές.
Παρατηρείται ακόμα μια άλλη ενδιαφέρουσα σύγκλιση: μεταξύ διαφορετικών μορφών “γνώσης”: επιστημονικής, τοπικής, γνώσης των αυτοχθόνων πληθυσμών. Το φαινόμενο Ελ Νίνιο (ο “μικρoύλης”), που επηρεάζει κατά πολύ τον παγκόσμιο καιρό, και τα επιστημονικά αποτελέσματα συναινούν ότι η κλιματική αλλαγή θα αλλάξει σημαντικά,7 έχει ονομαστεί έτσι από τους αλιείς της Χιλής, που είχαν αντιληφθεί πολύ πριν την επιστημονική κοινότητα, λόγω των επιπτώσεων του στην ψαριά τους, την περιοδικότητα του φαινομένου, και το ονόμασαν έτσι διότι συνέβαινε γύρω στην περίοδο των δικών τους Χριστουγέννων. Οι “εναλλακτικές” αυτές μορφές γνώσης είναι εξαιρετικά πολύτιμες για τους επιστήμονες, ιδίως όσον αφορά τη γνώση σχετικά με τεχνικές αντιμετώπισης των επιπτώσεων και τον σχεδιασμό σχετικών στρατηγικών.8
Υπάρχει ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός παραδειγμάτων οπού οι τοπικές κοινότητες, σύλλογοι και φορείς, συχνά πέρα και έξω από θεσμικά πλαίσια, δουλεύουν μαζί με επιστήμονες διαφόρων υπηρεσιών και επιστημονικών φορέων, και συνδιαμορφώνουν από κοινού στρατηγικές για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων, με άμεσα οφέλη τόσο για την επιστημονική γνώση όσο και τις τοπικές κοινότητες. Αυτό καταρρίπτει βαθειά ριζωμένα στερεότυπα, όπως για παράδειγμα ότι οι εργαζόμενοι στις δημόσιες υπηρεσίες περιβάλλοντος είναι “γραφειοκράτες” ή ότι οι κάτοικοι μιας παράκτιας περιοχής ενδιαφέρονται μόνο για την “ανάπτυξη” της, χτίζοντας σχέσεις εμπιστοσύνης και γεφυρώνοντας όχι μόνο γνωστικά αλλά, πολύ σημαντικά, και κοινωνικά κενά.
Οι εργαζόμενοι της (κλιματικής) αλλαγής
Μπορεί σήμερα η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή να έχει προχωρήσει και να μην επικεντρώνεται πλέον στην κατάρριψη του αφηγήματος της άρνησής της, αυτή η πρόοδος είναι όμως κάθε άλλο παρά γραμμική και χωρίς εμπόδια. Το 2012 ο Τράμπ έλεγε, για να χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του πολύ εύγλωττου αυτού ανθρώπου, ότι “Η κλιματική αλλαγή είναι μια δημιουργία των Kινέζων για να κάνουνε την αμερικάνικη βιομηχανία μη ανταγωνιστική”.9 Η εκλογή του Τράμπ σηματοδότησε την γιγάντωση του κινήματος ενάντια στην κλιματική αλλαγή10 με τους μαθητές να αφήνουν τις σχολικές αίθουσες και να βγαίνουν στους δρόμους, να ενώνονται με χιλιάδες άλλους ανθρώπους όλων των ηλικιών, σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, από την Νότια Αφρική μέχρι την Νέα Ζηλανδία ακόμα και την Ανταρκτική, για να μαθαίνουν στην πράξη και να διεκδικούν ένα καλύτερο μέλλον, όχι αυτό των καταστροφικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Σε ένα άλλο επίπεδο, σηματοδότησε κάτι επίσης σημαντικό: τις επιπτώσεις που οι πολιτικές του Τράμπ θα είχαν σε πολλές δημόσιες δομές και υπηρεσίες που βρίσκονταν στην πρωτοπορία της έρευνας για το ζήτημα. Και πράγματι, οι περικοπές στα κονδύλια για την έρευνα που προώθησε ήταν δραματικές. Για το 2019, ανέρχονταν σε πάνω από -20% συνολικά συγκριτικά με το 2018, με το αντίστοιχο ποσοστό για ζητήματα κλιματικής αλλαγής να φτάνει το -31%.11 Δεν αρκέστηκε ωστόσο μόνο σε τέτοιου είδους επιθέσεις. Από τα πρώτα μέτρα ήταν το ξήλωμα των μισών μελών της συμβουλευτικής επιτροπής επιστημόνων της υπηρεσίας περιβαλλοντικής προστασίας. Ως αποτέλεσμα, πολλές παραλλαγές ιστοσελίδων κεντρικών υπηρεσιών άρχισαν να κάνουν την εμφάνιση τους: “η παράνομη υπηρεσία περιβάλλοντος” “η παράνομη υπηρεσία ατμόσφαιρας και ωκεανών”,12 και πολλές άλλες, ανέφεραν ρητά ότι οι εργαζόμενοι και το προσωπικό των υπηρεσιών αυτών δεν θα φιμωθούν, ότι η κλιματική αλλαγή συμβαίνει, και παράλληλα ότι το έργο τους και τα αποτελέσματα τους θα διασφαλιστούν ακόμα κι αν η νέα κυβέρνηση τα εξαφανίσει από τις επίσημες οδούς. Άρχισαν παράλληλα να ανεβάζουν σε βάσεις δεδομένων ένα μεγάλο όγκο στοιχείων, ώστε να εξασφαλίσουν ότι η πολύτιμη αυτή γνώση δεν θα χαθεί: 158 βάσεις δεδομένων από πολλές υπηρεσίες είχαν διασωθεί μεταξύ του Ιανουαρίου και του Απριλίου του 2017.13 Επιτελέστηκε δηλαδή μιας σημαντική δουλειά, από “παράνομους” επιστήμονες, το κίνητρο των οποίων δεν ήταν μόνο συνδικαλιστικό, επειδή κινδύνευαν με απόλυση όπως οι συνάδελφοι τους στην υπηρεσία περιβάλλοντος, αλλά επίσης βαθύτατα πολιτικό: για όλους αυτούς, η διασφάλιση του έργου τους, ιδίως στα πλαίσια προστασίας από τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αποτελούσε χρέος τους ως δημόσιων λειτουργών και επιστημόνων.
Η Μαρία Κάφρεϊ είναι κλιματική επιστημόνισσα και εργαζόταν στην υπηρεσία εθνικών πάρκων. Η έρευνά της, την οποία η ίδια είχε σχεδιάσει και εξασφαλίσει μια γενναία χρηματοδότηση, επικεντρωνόταν στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε 158 παράκτια εθνικά πάρκα. Τα Χριστούγεννα του 2017 βρισκόταν σε άδεια μητρότητας όταν έλαβε ένα email από έναν συνάδελφο της που της ευχόταν συγχαρητήρια για το νέο της μωρό (το άλλο κατά τα λεγόμενά της ήταν η έρευνα της). Την ενημέρωνε επίσης ότι “διόρθωναν” την έκθεση που είχε ετοιμάσει με τα αποτελέσματα της έρευνας της. Όταν συζήτησε με τους προϊσταμένους της, έγινε εμφανές ότι όποια αναφορά στην ανθρωπογενούς προέλευσης κλιματική αλλαγή θα σβηνόταν από την έκθεση. Η ίδια επέμεινε όταν την ρώτησαν αν θα προτιμούσε καλυτέρα να μην εκδοθεί η έκθεση, για να λάβει την απάντηση “οι από πάνω δεν θα μείνουν ευχαριστημένοι” χωρίς να διευκρινιστεί ποίοι ήταν αυτοί οι “από πάνω”.14 Όταν επέστρεψε στα καθήκοντα της, της κάνανε μείωση μισθού, για να απολυθεί τελικά τον Φλεβάρη.
Άλλοι επιστήμονες πήραν δυσμενή μετάθεση, σε πόστα που δεν είχαν καμία σχέση με το αντικείμενό τους. O Τζόελ Κλέμεντ ήταν διευθυντής του γραφείου ανάλυσης πολιτικής στο υπουργείο εσωτερικών, και το έργο του αφορούσε μεταξύ άλλων τον σχεδιασμό στρατηγικών για την προστασία των εδαφών και του τρόπου ζωής των κοινοτήτων ιθαγενών στην Αλάσκα, μια περιοχή εξαιρετικά ευάλωτη στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ο Κλέμεντ είναι μια από αυτές τις περιπτώσεις που περιγράφηκαν παραπάνω, ενός επιστήμονα που έχει δουλέψει στενά με τις τοπικές κοινότητες, κι ο ντόπιος κόσμος τον εκτιμά και τον εμπιστεύεται. Δεν σταμάτησε να εισηγείται ότι η κλιματική αλλαγή είναι καταστροφική για τα δεκάδες χωριά ιθαγενών στην περιοχή, με κάποια να βρίσκονται “μόνο μια καταιγίδα μακριά από το να σβηστούν για πάντα από το χάρτη”, ή τις δραματικές επιπτώσεις που έχει το λιώσιμο των πάγων στη περιοχή στον τρόπο ζωής ή ακόμα και στην επιβίωση τους: “Κάθε χρόνο γίνεται ολοένα λιγότερο σοκαριστικό να ακούμε για τις πυρκαγιές στον αρκτικό κύκλο που κατακαίνε δάση και τούνδρα. Αυτό που δεν ακούμε είναι για τους γονείς, τα παιδιά [..] που πέφτουν στον εύθραυστο πλέον πάγο και χάνουν την ζωή τους ή την δυσκολία να διατηρείται ένας τροφοσυλλεκτικός τρόπος ζωής σε ένα φυσικό περιβάλλον που αλλάζει δραματικά”.15 Λόγω των “ακραίων” του αυτών θέσεων, και της επιμονής του ότι η εκάστοτε κυβέρνηση έχει χρέος να προστατεύσει τον κόσμο που κινδυνεύει, ο Κλέμεντ μετατέθηκε στην οικονομική υπηρεσία, σε μια όχι μόνο δυσμενή αλλά βαθειά εκδικητική μετάθεση, αφού μια από τις βασικές αρμοδιότητες του νέου του γραφείου ήταν η… συλλογή τελών από τις εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Δεν ήταν σίγουρα η πρώτη φορά που μέλη της επιστημονικής κοινότητας έρχονταν αντιμέτωπα με τέτοιου είδους επιθέσεις και όρθωναν ανάστημα. Η “Ένωση Ανήσυχων Επιστημόνων” (“Union of Concerned Scientists”), έχει μακριά και πλούσια παράδοση στην προστασία και προώθηση της επιστημονικής γνώσης. Ιδρύθηκε το 1969, την περίοδο του πολέμου του Βιετνάμ από φοιτητές και καθηγητές του υψηλού κύρους Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης. Στο ιδρυτικό της κάλεσμα στην επιστημονική κοινότητα,16 ανάφερε “την ανάγκη να ξεκινήσει μια κριτική και συνεχιζόμενη εξέταση της κυβερνητικής πολιτικής σε τομείς όπου η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν πραγματική ή δυνητική σημασία” υπογραμμίζοντας παράλληλα την ανάγκη “να σχεδιάσει μέσα για να μετατρέψει τις ερευνητικές εφαρμογές μακριά από την παρούσα έμφαση στη στρατιωτική τεχνολογία προς την επίλυση των πιεστικών περιβαλλοντικών και κοινωνικών προβλημάτων”. Μια δραστηριότητά της μέσα στα χρόνια είναι η καταγραφή περιστατικών επίθεσης στην επιστημονική γνώση και το έργο των επιστημόνων, που περιλαμβάνει περιπτώσεις όπως της Κάφρεϊ και του Κλέμεντ. Σε μια σχετικά πρόσφατη καταγραφή, εκτιμάται ότι πάνω από 120 τέτοια περιστατικά έχουν λάβει χώρα από τότε που ο Τράμπ ανέλαβε την προεδρία.17, 18
Οι επιθέσεις του Τράμπ στην επιστημονική κοινότητα και στις δημόσιες υπηρεσίες συνεχίζονται, θέτοντας σε κίνδυνο την δουλειά, το κύρος και την αξιοπρέπεια εκατοντάδων ανθρώπων. Η απάντηση της Κάφρεϊ όταν ρωτήθηκε πρόσφατα πώς βίωσε την εμπειρία της αυτή, συνοψίζει, πολύ πικρά αλλά εύστοχα, τι σημαίνουν τέτοιου είδους επιθέσεις “Είναι εξαιρετικά απογοητευτικό, δεν είναι αυτό που οραματιζόμουν για την καριέρα μου σε αυτή την ηλικία. Δεν ξέρω καν αν θα έχω καριέρα πια. Ό,τι απέμεινε έγινε κομμάτια”.14
Βέβαια οι επιθέσεις και ειρωνείες του Τράμπ δεν σταματούν στους επιστήμονες των δημόσιων υπηρεσιών και στις 16χρονες πρωτεργάτισσες του κινήματος κατά της κλιματικής αλλαγής όπως η Γκρέτα Τούνμπεργκ. Μερικές φορές τα βάζει και με κάθε είδους λογική, με σκηνές που μπορεί να μοιάζουν βγαλμένες από σατιρικό σάιτ, αλλά δεν είναι. Όταν πρόσφατα ο τυφώνας Ντόριαν σφυροκοπούσε τις Μπαχάμες, προκαλώντας ανεπανόρθωτες ζημιές, κοστίζοντας την ζωή σε πάνω από 50 άτομα και αφήνοντας δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους άστεγους, σε συνέντευξη του ο Τράμπ εμφανίστηκε με έναν επίσημο χάρτη στον οποίο φαινόταν η τροχιά που θα ακολουθούσε ο τυφώνας και οι περιοχές των ΗΠΑ που βρίσκονταν σε άμεσο κίνδυνο. Μια λεπτομέρεια έκανε ιδιαίτερη εντύπωση: Κάποιος είχε ζωγραφίσει με μαύρο μαρκαδόρο, πάνω στον χάρτη, μια επιπλέον καμπύλη, η οποία υποδήλωνε ότι η πολιτεία της Αλαμπάμα βρισκόταν σε άμεσο κίνδυνο. Όπως τελικά αποδείχτηκε τέτοιου είδους πρόβλεψη δεν είχε γίνει ποτέ από την αρμόδια υπηρεσία, ενώ ο χάρτης που είχε χρησιμοποιήσει ήταν ξεπερασμένος, με νέες, πιο επικαιροποιημένες προβλέψεις να είναι διαθέσιμες. Ο Τράμπ δεν απολογήθηκε ποτέ για την παραποίηση καιρικών προβλέψεων, και το περιστατικό έμεινε γνωστό ως το σκάνδαλο Σάρπι-γκειτ (σάρπι: το όνομα μιας κοινής μάρκας μαρκαδόρου).
Παρακαταθήκη
Το να παραποιεί κανείς όμως καιρικές προβλέψεις μπορεί να θέσει σε κίνδυνο, πέρα από την δουλειά και την αξιοπρέπεια μερικών δεκάδων δημοσίων υπαλλήλων, τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων. Και κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά επικίνδυνο.
Αυτού του είδους οι εμπειρίες συνέβαλαν στις διαδηλώσεις για την επιστήμη τον Απρίλιο του 2017, που διαδέχονταν και συντονίζονταν με τις κινητοποιήσεις των γυναικών, των dreamers, των ΛΟΑΤΚΙ, σε όλα τα μήκη και πλάτη της χώρας, σε πάνω από 600 πόλεις. Από τα κεντρικά αιτήματα ήταν η χρηματοδότηση για την έρευνα, η προστασία από παρεμβάσεις στο έργου των επιστημόνων και η προώθηση της έρευνας σε θέματα κλιματικής αλλαγής. Από τότε, χιλιάδες επιστήμονες συμμετέχουν ενεργά στις κινητοποιήσεις για το κλίμα και σε σημαντικές πρωτοβουλίες του κινήματος, μαζί με πολλές άλλες συλλογικότητες, όπως η μορφοποίηση του Πράσινου New Deal. Νέα κεντρική διαδήλωση για την επιστήμη έχει προγραμματιστεί για τον Απρίλιο του 2020.
Οι επιστήμονες, συνεχίζουν να είναι στα εργαστήρια τους, μπροστά από τους υπολογιστές, να συμμετέχουν σε διεθνή συνέδρια και σε θεσμούς όπως το IPCC, ψάχνοντας λύσεις για τις επικείμενες καταστροφές, είναι όμως και στον δρόμο όπως και πρωτύτερα, αποτελώντας αναπόσπαστο κομμάτι των εργαζομένων και του παγκόσμιου κινήματος ενάντια στην κλιματική αλλαγή.
Πηγές
1. Peter Kalmus, 2019. Shell talk. https://www.documentcloud.org/documents/6181660-20190627-Shell-Talk.html#document/p1.
2. The Intercept, 2019 “The PowerPoint That Got a Climate Scientist Disinvited From a Shell Conference” By: Kate Aronoff, July Πηγή: https://theintercept.com/2019/07/05/shell-conference-climate-change/
3. The Guardian, 2017. https://www.theguardian.com/global /video/2017/feb/28/what-shell-knew-about-climate-change-in-1991-video-explainer
5. https://www.nature.com/immersive/d41586-019-02711-4/index.html
6. Byers, E. et al 2018 Environ. Res. Lett. 13 055012.
7. Hoegh-Guldberg, O., D. Jacob, M. Taylor, M. Bindi, S. Brown, I. Camilloni, A. Diedhiou, R. Djalante, K.L. Ebi, F. Engelbrecht, J. Guiot, Y. Hijioka, S. Mehrotra, A. Payne, S.I. Seneviratne, A. Thomas, R. Warren, and G. Zhou, 2018: Impacts of 1.5ºC Global Warming on Natural and Human Systems. In: “Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty” [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, H.-O. Pörtner, D. Roberts, J. Skea, P.R. Shukla, A. Pirani, W. Moufouma-Okia, C. Péan, R. Pidcock, S. Connors, J.B.R. Matthews, Y. Chen, X. Zhou, M.I. Gomis, E. Lonnoy, T. Maycock, M. Tignor, and T. Waterfield (eds.)]. In Press.
8. H. de Coninck, A. Revi, M. Babiker, P. Bertoldi, M. Buckeridge, A. Cartwright, W. Dong, J. Ford, S. Fuss, J.-C. Hourcade, D. Ley, R. Mechler, P. Newman, A. Revokatova, S. Schultz, L. Steg, and T. Sugiyama, 2018: Strengthening and Implementing the Global Response. In: “Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty” [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, H.-O. Pörtner, D. Roberts, J. Skea, P.R. Shukla, A. Pirani, W. Moufouma-Okia, C. Péan, R. Pidcock, S. Connors, J.B.R. Matthews, Y. Chen, X. Zhou, M.I. Gomis, E. Lonnoy, T. Maycock, M. Tignor, and T. Waterfield (eds.)]. In Press.
9. https://twitter.com/realdonaldtrump/status/ 265895292191248385?lang=en
10. https://www.dn.se/nyheter/varlden/greta-thunberg-in-exclusive-interview-the-election-of-trump-was-a-turning-point-for-the-climate-movement/
11. https://eos.org/articles/administration-plan-would-cut-usgs-budget-by-more-than-20
12. https://twitter.com/roguenoaa?lang=en
13. https://public.tableau.com/profile/sarah.kolbe6729#!/vizhome/DataRefuge/DataRefugeDashboard
14. https://www.theguardian.com/environment/2019/sep/17 /whistleblowers-scientists-climate-crisis-trump-administration
15. https://science.house.gov/imo/media/doc/Clement%20 Testimony.pdf
16. https://www.ucsusa.org/about/history/founding-document-1968-mit-faculty-statement
17. https://www.ucsusa.org/resources/attacks-on-science
18. https://www.washingtonpost.com/opinions/2019/10/03/ age-trump-its-clear-government-scientists-need-protection-political-interference/
19. https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2019-09-09/on-trump-sharpiegate-the-taliban-turnberry-and-chaos
Δήμοσιεύτηκε στο περιοδικό «Σοσιαλισμός Από τα Κάτω», αριθμός τεύχους 137
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου