Το μόνο περιβάλλον που τους ενδιαφέρει είναι το… επενδυτικό

Νομοσχέδιο καταπάτησης κάθε προστασίας της φύσης για χάρη του κεφαλαίου

Κική Βάσσου, μέλος της Πρωτοβουλίας σωματείων και συλλογικοτήτων ενάντια στο θάψιμο και το κάψιμο απορριμμάτων

Το σχέδιο νόμου «Στρατηγικές επενδύσεις και βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος μέσω της επιτάχυνσης διαδικασιών στις ιδιωτικές και στρατηγικές επενδύσεις», επί του οποίου η δημόσια διαβούλευση ολοκληρώθηκε και αναμένεται να έρθει για ψήφιση τις επόμενες μέρες, προστίθεται στον μεγάλο κατάλογο νόμων της τελευταίας δεκαετίας, με τους οποίους ανατρέπονται ή/και παρακάμπτονται βασικότατοι όροι προστασίας της φύσης και του περιβάλλοντος υπέρ των ιδιωτικών επενδύσεων.

Άλλωστε, είναι πλέον ξεκάθαρο πως αυτό το ράλι νομοθέτησης υπέρ του κεφαλαίου με «πράσινη στολή» δεν θα σταματήσει εδώ. Σειρά παίρνουν οι θάλασσες και τα πελάγη. Όπως ανακοίνωσε πρόσφατα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας μιλώντας στο συνέδριο του Economist, μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου το ΥΠΕΝ θα είναι σε θέση να παρουσιάσει το νέο θεσμικό πλαίσιο για τα πλωτά αιολικά πάρκα για τα οποία βρίσκονται κυριολεκτικά σε «αναμμένα κάρβουνα» όλοι οι ισχυροί επιχειρηματικοί όμιλοι.

Το νομοσχέδιο για τις «Στρατηγικές επενδύσεις» με τα 5 Κεφάλαια και τα 67 Άρθρα εισάγει σειρά ρυθμίσεων που διευρύνουν τη λίστα με τις επενδύσεις οι οποίες μπορούν να χαρακτηριστούν στρατηγικές, επεκτείνοντας έτσι τις δυνατότητες παρέκκλισης των επενδυτών όσον αφορά την (μη) τήρηση όρων περιβαλλοντικής και πολεοδομικής προστασίας. Όχι τυχαία, αυτό αποτελεί τη μία από τις δεκαπέντε «αναγκαίες μεταρρυθμίσεις», που πρέπει να έχουν νομοθετηθεί (μέχρι 30 Σεπτέμβρη ήταν το αρχικό πλάνο) προκειμένου να ανοίξει η εκταμίευση από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ! Για το λόγο αυτό εισάγει και μια νέα ορολογία, αυτή των «εμβληματικών επενδύσεων εξαιρετικής σημασίας». Οι επενδύσεις αυτές, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, «υλοποιούνται από διακεκριμένες νομικές οντότητες» της «πράσινης» οικονομίας και «ενισχύουν σημαντικά την ελληνική οικονομία και την ανταγωνιστικότητα αυτής σε διεθνές επίπεδο». Η κρίσιμη ρύθμιση είναι ότι αυτές οι επενδύσεις πρέπει να είναι fast track ολοκλήρωσης, μέχρι το 2025, επόμενα αυτονόητες και οι fast track αδειοδοτήσεις.

Από κει και πέρα, μια σειρά ρυθμίσεων, περιβαλλοντικών, πολεοδομικών κ.α., έρχονται να διευκολύνουν τις θεωρούμενες ως «στρατηγικές επενδύσεις». Συγκεκριμένα:

– Η διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων όλων των «Στρατηγικών Επενδύσεων» μεταφέρεται αποκλειστικά στην αρμόδια διεύθυνση του υπουργείου Περιβάλλοντος και αφαιρείται η αρμοδιότητα από οποιονδήποτε άλλο φορέα (π.χ. Περιφέρειες). Πρακτικά, θα εφαρμόζεται κρατικός συγκεντρωτισμός στη διαδικασία και τις αποφάσεις, όχι μόνο για λόγους «επιτάχυνσης», αλλά και για αποφυγή πιέσεων από αντιδράσεις κατοίκων και φορέων, συλλογικοτήτων, κλπ.

Η απόλυτη παραβίαση κάθε νομοθετημένης περιβαλλοντικής προστασίας, ακόμη και οδηγιών της ΕΕ από τους φανατικούς υπερασπιστές της, είναι η «κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης» υπαγωγή σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις «στρατηγικών επενδύσεων», που βρίσκονται συνολικά ή μερικά μέσα σε περιοχές NATURA, όπως ορίζει πλέον το νομοσχέδιο. Οι πρόσθετοι όροι «προστασίας» βέβαια θα επιβάλλονται μόνο αν προκύπτει κάτι τέτοιο από μια διαδικασία αξιολόγησης, η οποία πρέπει ή να προτείνεται από τη μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που υποβάλλουν οι ίδιοι οι επενδυτές(!) ή να αποφασιστεί η αναγκαιότητά της από την αρμόδια διεύθυνση. Με δεδομένο πως κανένας «επενδυτής» δεν θα βάλει εμπόδια στην ίδια του την «επένδυση», ρίχνουν το μπαλάκι στις κρατικές υπηρεσίες τις οποίες όμως έχουν δεσμεύσει με ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα και ποινές που περιλαμβάνονται στο ν. Χατζηδάκη.

Αναφέρεται δε ότι «δεν επιτρέπεται η υλοποίηση επένδυσης […] σε περιοχές του δικτύου NATURA, οι οποίες έχουν χαρακτηρισθεί ως περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης». Η απόλυτη ιλαροτραγωδία. Η ελληνική πρωτοτυπία του πλαισίου σαλαμοποίησης των περιοχών NATURA προβλέπει τέσσερις μόνο τέτοιες περιοχές.

Η κυβέρνηση και το «πράσινο κεφάλαιο» δεν αρκούνται στη νομοθέτηση του άρθρου 218, ν. 4782/Μάρτιος 2021 που προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις με 29.630 υπογραφές σε πέντε μέρες, 23 περιβαλλοντικές οργανώσεις να τάσσονται κατά της ρύθμισης, αλλά και την Επιτροπή Φύση 2000, το κεντρικό επιστημονικό γνωμοδοτικό όργανο του κράτους για τη βιοποικιλότητα, να ζητά την απόσυρση του.

– Εισάγονται ειδικές παρεκκλίσεις από τους όρους δόμησης που ισχύουν σήμερα. Επίσης, θα επιτρέπονται παρεκκλίσεις από τις διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού για λόγους «υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος». Αυτές θα αφορούν στις αποστάσεις των κτιρίων από τα όρια του οικοπέδου καθώς και μεταξύ τους, στο συντελεστή δόμησης, στο συντελεστή κατ’ όγκο εκμετάλλευσης, στην κάλυψη και στο ύψος. Σύμφωνα με το Σύλλογο Ελλήνων Πολεοδόμων Χωροτακτών που αντιτίθεται στη ρύθμιση, «οι ειδικές παρεκκλίσεις αφενός από τους ισχύοντες όρους και περιορισμούς δόμησης της περιοχής χωροθέτησης των ΕΣΧΑΔΑ (Ειδικό Σχέδιο Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίου Ακινήτου) και ΕΣΧΑΣΕ (Ειδικό Σχέδιο Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικής Επένδυσης), και αφετέρου από τις διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, αναιρούν τον χωρικό σχεδιασμό σε όλες τις κλίμακες, από την εθνική και περιφερειακή (χωροταξικά σχέδια) έως την τοπική (ρυμοτομικά σχέδια, σχέδια πόλεως, πολεοδομικές μελέτες), ακυρώνοντας έτσι κάθε έννοια ασφάλειας δικαίου και πολεοδομικού κεκτημένου».

Το ΝΑΡ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και οι αντικαπιταλιστικές δημοτικές και περιφερειακές κινήσεις, είχαν ασκήσει σκληρή κριτική στο Χωροταξικό νόμο που περιλαμβάνει τις ρυθμίσεις για ΕΣΧΑΔΑ και ΕΣΧΑΣΕ. Το νομοσχέδιο προβλέπει και νέες εξαιρέσεις, πάντα προς το συμφέρον των επενδύσεων του κεφαλαίου. Οι ήδη αβίωτες πόλεις, ειδικά τα μεγάλα αστικά κέντρα, θα δουν τις συνθήκες ζωής να κατεβαίνουν πολλά επίπεδα. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το σχέδιο για «Κυβερνητικό Πάρκο» στο χώρο της ΠΥΡΚΑΛ που θα ανήκει πλέον στις λεγόμενες «στρατηγικές επενδύσεις».

– Το απόλυτο κερδοσκοπικό πάρτι βέβαια είναι η ρύθμιση για την «Παραχώρηση χρήσης αιγιαλού και παραλίας» με παράλληλο αποκλεισμό των ανθρώπων από την πρόσβαση στη θάλασσα, που συγκέντρωσε και το μεγαλύτερο αριθμό αρνητικών σχολίων στη διαβούλευση. Πρόκειται για εξουσιοδότηση στο κεφάλαιο χωρίς όρια, αφού επιτρέπει να κτιστεί οτιδήποτε, οπουδήποτε, σε αιγιαλό και παραλία, ακόμη και με προσχώσεις στη θάλασσα.

Μια σειρά φορείς έχουν τοποθετηθεί εναντίον της διάταξης, ενώ, το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης σε ανακοίνωση του αναφέρει πως «η ειδική και κατά παρέκκλιση διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης που θεσπίζει το επίμαχο νομοσχέδιο αποτελεί διακωμώδηση του Συντάγματος, της ενωσιακής νομοθεσίας και της πάγιας νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ)». Eπικαλούνται την «ενωσιακή νομοθεσία», τη στιγμή που αυτό το νομοσχέδιο αποτελεί προαπαιτούμενο για την έναρξη του Ταμείου Ανάκαμψης. Ενώ, παρότι δεν μας εκπλήσσει, άφωνη παραμένει για ακόμα μια φορά η ΚΕΔΕ.

– Τέλος, ρυθμίζεται πως τα «βοηθητικά και συνοδά έργα», έργα μόνιμου χαρακτήρα για την υποστήριξη της στρατηγικής επένδυσης, όπως τα δίκτυα της ΔΕΗ, του ΟΤΕ, του φυσικού αερίου και της ύδρευσης, καθώς και οι οδοί προσπέλασης και οι κόμβοι σύνδεσης των περιοχών εγκατάστασης των έργων με το οδικό δίκτυο, οφείλουν να εκτελούνται κατ’ απόλυτη προτεραιότητα από τους φορείς του δημοσίου, σε ένα ακόμα πάρτυ κατασπατάλησης του δημόσιου χρήματος για χάρη του «επενδυτή».