Προστατεύοντας το άλσος: Η εμπειρία της Επιτροπής Υπεράσπισης του Βαλίντεμπαγκ στην Τουρκία

Μετάφραση άρθρου της Ετζεχάν Μπαλτά από το Internationalist Standpoint

Με αφορμή την παρουσία αρκετών ακτιβιστών στην Κωνσταντινούπολη που συμμετείχαμε στις συναντήσεις της Συμμαχίας για την Κλιματική Δικαιοσύνη (Climate Justice Coalition) και της ελληνο-τουρκο-κυπριακής πρωτοβουλίας ενάντια στον πόλεμο και τις εξορύξεις υδρογονανθράκων στην ανατολική Μεσόγειο «Μας σκάβουν τον λάκκο-Kasma birak-Don’t Dig», επισκεφθήκαμε την Επιτροπή Υπεράσπισης του Βαλίντεμπαγκ (Validebağ Defense), μιας πρωτοβουλίας η οποία αγωνίζεται για την προστασία ενός άλσους στο κέντρο πόλης από το 1998. Η επίσκεψή μας πραγματοποιήθηκε την 500ή ημέρα του αγώνα ενάντια στην προτεινόμενη μετατροπή του άλσους σε «Εθνικό Κήπο».

Το άλσος Βαλίντεμπαγκ (Validebağ), που βρίσκεται στην περιοχή Ουσκουντάρ Αλτουνιζάντε (Üsküdar Altunizade), καλύπτει έκταση 354.000 τ.μ. και είναι η δεύτερη μεγαλύτερη περιοχή πρασίνου στην ανατολική πλευρά της Κωνσταντινούπολης. Μέσα στο άλσος υπάρχουν επίσης σημαντικά ιστορικά μνημεία, όπως το θερινό ανάκτορο της σουλτάνας Αντιλέ και άλλα ιστορικά κτίρια. Το άλσος φιλοξενεί μια μεγάλη ποικιλία δέντρων, φυτών, εντόμων και διαφόρων ειδών πουλιών, καθώς επίσης και αρχαίων δέντρων.

Η Όζλεμ (Özlem), μία από τις γυναίκες της ομάδας που μας ξενάγησε στο άλσος, επεσήμανε ότι η ιστορία του άλσους έχει πολλούς παραλληλισμούς με την ιστορία του καπιταλισμού του 20ού αιώνα στην Τουρκία. Το άλσος παραχωρήθηκε στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας το 1927 και μετατράπηκε σε κέντρο για την ανάρρωση ασθενών με φυματίωση – ένα ίδρυμα που παρήγαγε τα δικά του τρόφιμα και έγινε αυτάρκης πουλώντας το πλεόνασμα στη γειτονιά.

Από τη δεκαετία του 1950 έως τη δεκαετία του 1970, τα φτωχά παιδιά της γειτονιάς μπορούσαν να πηγαίνουν σε θερινά σχολεία και να τρέφονται καλά μέσα στο άλσος. Το 1980, το νοσοκομείο έκλεισε και αφέθηκε στην τύχη του. Αργότερα, με κρατικές παρεμβάσεις άρχισε η προσπάθεια να μετατραπεί η γειτονιά σε εμπορικό κέντρο και να χτιστούν κατοικίες για τους πλούσιους. Στο πλαίσιο αυτού του σχεδίου, το κράτος και οι εργολάβοι άρχισαν τις προσπάθειες να καταστρέψουν το άλσος Βαλίντεμπαγκ και να το μετατρέψουν σε εργοτάξιο.

Οι κάτοικοι της περιοχής αντέδρασαν μαχητικά και με δυναμικούς αγώνες ενάντια σε αυτά τα σχέδια, με αποτέλεσμα το άλσος Βαλίντεμπαγκ να ανακηρυχθεί το 1999 από το Συμβούλιο Προστασίας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς της Κωνσταντινούπολης σε «προστατευόμενη περιοχή Α’ βαθμού».

Παρόλα αυτά, έγιναν προσπάθειες για να ανατραπεί αυτή η απόφαση. Τα σχέδια για την κατασκευή τζαμιού και μετατροπή του άλσους σε Εθνικό Κήπο αποτέλεσαν μέρος μιας προσπάθειας να σταματήσει ο αγώνας ή τουλάχιστον να «μπερδέψουν» τη συνείδηση των κατοίκων της περιοχής.

Η τοπική κοινότητα συνειδητοποίησε ότι η προστασία του άλσους απαιτούσε συνεχή επαγρύπνηση και δράσεις, με αποτέλεσμα να προσαρμοστούν ανάλογα και οι δομές του κινήματος.

Σήμερα, την υπεράσπιση του άλσους έχουν αναλάβει ο Σύλλογος Εθελοντών Βαλίντεμπαγκ και η Επιτροπή Υπεράσπισης του Βαλίντεμπαγκ.

Επισκεφθήκαμε την Επιτροπή Υπεράσπισης του Βαλίντεμπαγκ, μια πρωτοβουλία πολιτών που υπερασπίζονται το περιβάλλον και την ομάδα αλληλεγγύης της γειτονιάς. Η πρωτοβουλία δημιουργήθηκε το φθινόπωρο του 2014 και πήρε σάρκα και οστά κατά τη διάρκεια του αγώνα ενάντια στις παράνομες κατασκευές. Στον αγώνα αυτό πρωτοστάτησαν οι κάτοικοι της γειτονιάς Κοσίγιολου-Ασιμπαντέμ (Koşuyolu-Acıbadem).

Όπως μας μετέφεραν και οι αγωνιστές του κινήματος, η Επιτροπή Υπεράσπισης του Βαλίντεμπαγκ «δεν περιορίζεται στο Άλσος ή στη γειτονιά, αλλά στοχεύει να σταθεί ενάντια σε κάθε είδους πολιτικές και πρακτικές (τοπικές ή κεντρικές) που οδηγούν στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος, της φύσης και των ζωτικών χώρων σε όλη τη χώρα, να σταθεί ενάντια στις παραβιάσεις όλων των δικαιωμάτων, να σταθεί στο πλευρό όλων των κινήσεων που αγωνίζονται ενάντια σε αυτές τις πολιτικές και να ενισχύσει αυτές τις κοινότητες αγώνα».

Ο Γιούκσελ (Yüksel), ακτιβιστής της Επιτροπής Υπεράσπισης του Βαλίντεμπαγκ, δήλωσε ότι κατηγορούνται από ορισμένους στην Αριστερά ότι ο αγώνας τους είναι αταξικός. Η απάντησή του σε αυτές τις κριτικές είναι η εξής: «Δεν υπάρχει η παρουσία του κεφαλαίου στον χώρο γιατί αγωνιζόμαστε για αυτό το άλσος. Και ακριβώς επειδή αγωνιζόμαστε για αυτό το άλσος, η εργατική τάξη μπορεί να βγαίνει βόλτα με τα παιδιά της εδώ ελεύθερα». Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη δήλωση για να εξηγήσει γιατί οι περιβαλλοντικοί αγώνες μπορούν και πρέπει να δίνονται από τη σκοπιά των συμφερόντων των εργαζομένων.

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε τους λογαριασμούς της Επιτροπής Υπεράσπισης του Βαλίντεμπαγκ στο twitter και το facebook.