Παρασκευή 21 Ιουνίου 2024

Γυάρος. Η μνήμη η ιστορία και η λήθη στον τόπο – Ανοιχτή επιστολή προς τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων

Αναδημοσιεύουμε την ανοιχτή επιστολή προς τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων της συναδέλφισσας Ελένης Τζιρτζιλάκη, δρ. αρχιτεκτόνισσα, εικαστικό, community artist (nomadikiarxitektoniki.net):

Προσωπικές μνήμες

Ο πατέρας μου ήταν χρόνια στη Μακρόνησο. Θυμάμαι να τον περιμένω μικρό κοριτσάκι στο Λαύριο και να έρθει με μια βάρκα και να φτάνει με μακριά καστανόξανθα μαλλιά πολύ αδύνατος και η μητέρα μου να μου σφίγγει το χέρι και να κλαίει. Ο πατέρας μου πάντα μου έλειπε. Στις εξορίες μετά κρυβότανε στη Χούντα και δεν ήταν σπίτι.

Ο θείος μου, ο σύζυγος της αδελφής της μητέρας μου, ο πατέρας της ξαδέλφης μου της Μαίρης ήταν στα Γιούρα όλα τα χρόνια. Εκείνη μεγάλωσε με τη μάνα της κι όταν γύρισε, στο τέλος της Δικτατορίας, καθώς ποτέ δεν υπέγραψε, ήταν άλλος άνθρωπος. Το κοριτσάκι είχε μεγαλώσει πια -ήταν γυναίκα- χωρίς τον πατέρα της.

Γιούρα ή Γυάρος, σκληρός τόπος εξορίας…

Η συλλογική μνήμη και ο τόπος

Ε λοιπόν χρειαζόμαστε αυτή τη μνήμη, αυτούς τους τόπους. Ως τόπους μνήμης και ιστορίας. Αυτή η κυβέρνηση και η συγκεκριμένη υπουργός πολιτισμού εδώ και χρόνια θέλησαν να σβήσουν αυτή τη μνήμη κρατώντας την στο περιθώριο, όπως και όλο το θέμα του εμφυλίου. Προσπάθησαν να θεωρήσουν ανύπαρκτους τους τόπους εξορίας να μετατρέψουν τη μνήμη σε λήθη.

Όμως οι μνήμες αυτές έχουν σημασία για μας αλλά και για σας και για όλους, για τον τόπο. Ιστορικός τόπος-τόπος μνήμης χρειάζεται να θεωρηθεί ολόκληρο το νησί και όχι ένα μικρό κομμάτι του.

Έμαθα για τον διαγωνισμό για τη Γυάρο από το πολύ σωστό και διαυγές κείμενο της Στελίνας Πορτέση στη σελίδα της Αριστερής Κίνησης Εργαζομένων Αρχιτεκτόνων.

Στα πλαίσια της «βιωσιμότητας» των Κυκλάδων -που δυστυχώς στον ύστερο καπιταλισμό η «βιωσιμότητα» αν και σημαίνει το αντίθετο, έχει συνδυαστεί με την αλόγιστη εκμετάλλευση του τοπίου των Κυκλάδων και όλων των κοινών αγαθών που προσφέρει- προκηρύσσεται ο νέος διεθνής διεπιστημονικός διαγωνισμός αρχιτεκτονικών ιδεών για τη Γυάρο Arxellence 3, από την ALUMIL, τη γνωστή εταιρία κουφωμάτων και υαλοστασίων, μαζί με την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία Πολιτιστικού και Κοινωφελούς Έργου  ΑΙΓΕΑΣ, και ο οποίος τελεί υπό την εποπτεία και συνδιοργάνωση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ). Το εν λόγω εγχείρημα λαμβάνει χώρα υπό την αιγίδα του ΥΠΕΝ, του Υπουργείου Πολιτισμού και του επίσημου τουριστικού ιστότοπου Νοτίου Αιγαίου, ενώ χορηγοί επικοινωνίας είναι γνωστά περιοδικά (έντυπα και ψηφιακά) αρχιτεκτονικής και τεχνικών έργων.

Τι κάνουμε τώρα.

Νομίζω όσο είναι καιρός, και έχουμε αργήσει, χρειάζεται να κινητοποιηθούμε όσο πιο μαζικά γίνεται ώστε να μην αναλάβουν ιδιώτες αυτό το έργο. Ώστε η Γυάρος να μην μετατραπεί από τόπος μνήμης σε τουριστικό προϊόν. Η συλλογική μνήμη ενός λαού είναι κοινό αγαθό και η Γυάρος και η Μακρόνησος τόποι αυτή της μνήμης του λαού μας και χρειάζεται να αναδειχτούν ως τέτοιοι. Ιστορικός τόπος-τόπος μνήμης χρειάζεται να θεωρηθεί ολόκληρο το νησί και όχι ένα μικρό κομμάτι του.

Να διευκρινιστεί τι σημαίνει τόπος μνήμης (όχι ξενοδοχεία, εστιατόρια, κατοικίες κ.λπ.) και να προστατευτεί άμεσα. Ο διαγωνισμός αυτός δεν μπορεί να γίνει από ιδιώτες, αλλά από το Ελληνικό Κράτος με συμμετέχοντες στη διαδικασία τους φορείς. Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων να είναι παρών σε αυτή τη διαδικασία.

Σίγουρα μπορεί να προστατευτεί ό,τι ζωή υπάρχει στο νησί αλλά προέχει ο τόπος μνήμης και η προστασία του -γιατί η μνήμη είναι πηγή ζωής για τον τόπο και τις Κυκλάδες.

Πρόταση μου είναι η άμεση συλλογή υπογραφών για τα παραπάνω και η κινητοποίηση του Συλλόγου και των σχολών Αρχιτεκτονικής.

Δεν υπάρχουν σχόλια: